Bugünkü blog yazımızda eğitim serisine devam ediyoruz. Bu eğitimden oluşturduğum rehber yazıdageleneksel dört aşamalı döngüden (Şelale/Waterfall) başlayarak, günümüzün esnek (Çevik/Agile) yöntemlerine ve süreç iyileştirme araçlarına (Lean Six Sigma) kadar tüm yaklaşımları inceleyeceğiz.

Her proje, ölçeği ne olursa olsun, belirli bir yapıya ihtiyaç duyar. Bu yapı, projeleri daha öngörülebilir, yönetilebilir ve kontrol edilebilir hale getiren Proje Yönetimi Yaşam Döngüsüdür.

I. Geleneksel Yol Haritası: Doğrusal Yaklaşım ve 4 Temel Faz

Geleneksel veya Doğrusal Yaklaşım (Linear Approach) olarak bilinen metodoloji (en bilineni Şelale/Waterfall’dur), süreçlerin başlangıçtan sona doğru sıralı ve adım adım ilerlemesini esas alır. Bir aşama tamamlanmadan, bir sonrakine geçilemez.
Not: Bu dört faz yalnızca Waterfall’a özgü değildir; tüm proje yönetimi yaklaşımlarında bulunur. Waterfall’ın farkı bu fazları değişime kapalı, sıralı şekilde uygulamasıdır.

Proje Yaşam Döngüsünün 4 Aşaması (Waterfall Odaklı)

Geleneksel yöntemde aşamalar net tanımlıdır ve çakışmaz. Proje yöneticisi, görevleri önceliklendiren ve atayan aktif bir liderdir. Temelde Başlatma → Planlama → Yürütme → Kapatma olmak üzere dört ana fazdan oluşur.

1. Projenin Başlatılması (Initiate)

Bu ilk faz, projenin “Neden yapıyoruz?” ve “Neyi çözmek istiyoruz?” sorularına cevap aradığı, fizibilitenin ortaya konduğu aşamadır.

• Amaç ve Kapsam: Projenin neyi çözmek istediği ve hangi çıktıları (deliverables) üreteceği netleştirilir. Projede nelerin yapılacağı ve nelerin yapılmayacağı sınırlarla çizilir.
• Project Charter (Proje Tanım Dokümanı): Bu belge, projenin resmî doğum belgesidir. Projenin amaçlarını, kapsamını, tahmini süresini, bütçesini ve sponsorlarını tanımlar, böylece üst yönetimden resmî onay almaktır.

Project-Charter-Template-Institute-of-Project-Management – Detay için linke tıklayın https://instituteprojectmanagement.com/

• Paydaş Analizi: Projeden etkilenecek veya projeyi etkileyecek tüm kişi ve kurumlar belirlenir.

Bu fazın temel amacı, projenin yapılabilirliğini göstermek ve icraata geçmek için gerekli resmî onayı almaktır.

2. Planlama Aşaması (Make a Plan)

Bu fazda, projenin “Nasıl yapacağız?” sorusunun cevabı detaylı bir yol haritası ile oluşturulur. Planlama, belirsizlikleri en aza indiren en kritik fazıdır. İyi bir plan, öngörülebilir sonuçlar anlamına gelir.

• WBS (Work Breakdown Structure – İş Kırılım Yapısı): Projeyi yönetilebilir kılmak için büyük işler, mantıksal bir ağaç yapısında daha küçük alt görevlere bölünür. Örneğin, bir entegrasyon projesinde WBS; Hazırlık → Test Ortamı ve Validasyon → Pilot Entegrasyon → Prod Devreye Alma gibi adımlara ayrılır.
• Detaylı Zaman ve Kaynak Planlaması: Kaynakların (insan, finans, teknoloji) nasıl kullanılacağı ve görevlerin ne zaman tamamlanacağı belirlenir. RACI matrisi kullanılarak ekip üyelerinin rollerinin netleştirilmesi (sorumlu, hesap verebilir, danışılacak, bilgilendirilecek) bu fazda yapılır.
• Risk ve İletişim Planlaması: Olası tehditler ve ekip içi/dışı iletişim mekanizmaları (raporlama sıklığı) belirlenir.
• Bu fazın amacı, bir ev inşa etmeden önce çizilen mimari proje gibidir ve temel amaç net bir yol haritası oluşturmak ve öngörülebilir sonuçlar sağlamaktır.

3. İcra/Yürütme Aşaması (Execute)

Yürütme fazı, planlanan işlerin fiilen yapıldığı, aksiyonun merkezde olduğu kısımdır.

Bu aşamada ekip, görevleri uygulamaya başlar, ancak bu süreç sadece görevleri tamamlamaktan ibaret değildir; aynı zamanda sürekli bir izleme ve adaptasyon gerektirir:

• İzleme ve Kontrol (Monitoring & Controlling): Proje yöneticisinin temel rolü, süreci sürekli izlemek ve raporlamaktır. Bu, zaman, maliyet ve kapsam dengesini korumayı içerir. Takip için KPI’lar (Ortalama entegrasyon süresi, hata oranı vb.) kullanılır ve Jira/Confluence gibi araçlarla takip edilir.
• Kalite Kontrol ve Değişiklik Yönetimi: Teslim edilecek işlerin standartlara uygunluğu kontrol edilir. Plan dışı gelişmeler olduğunda kontrol mekanizmaları devreye girer.
• Sandbox (Güvenli Test Ortamı) Kullanımı: Özellikle yazılım veya API projelerinde, firmaların gerçek sisteme girmeden önce test yaptığı ve hataların yakalandığı güvenli oyun alanı bu aşamada kullanılır. Burada yapılan işlemlerin gerçeği etkilememesi sağlanır.
• Hypercare (Yoğun Takip): Yeni bir sistem veya ürün canlıya alındıktan sonraki ilk günlerde (genellikle 1-2 hafta) ekip tarafından sağlanan yoğun takip ve destek sürecidir. Amaç, olası hatalara anında müdahale ederek sistemin sağlıklı çalıştığından emin olmaktır.

Not: Sandbox ve Hypercare, metodolojinin resmi fazları değildir; IT projelerinde pratikte kullanılan destekleyici uygulamalardır.

Bu fazın temel amacı, görevlerin zamanında, bütçe dahilinde ve hedeflenen kaliteyle tamamlanmasını sağlamaktır.

4. Projenin Kapatılması (Close)

Kapatma fazı, projenin resmen sonlandırıldığı ve değerlendirmelerin yapıldığı, çoğu zaman göz ardı edilen ancak bir sonraki projenin başarısı için kritik öneme sahip olan aşamadır.

Bu fazda yapılanlar, sadece bitişi belgelemekle kalmaz, kurumsal hafızaya katkı sağlar:

• Teslimat ve Devir İşlemleri: Ürün, hizmet veya çıktı müşteriye/ilgili tarafa sunulur. Operasyonel projelerde bakım ve destek ekibine devir işlemleri gerçekleştirilir.
• Kapanış Raporu ve Performans Değerlendirmesi: Proje performansı belgelenir.
• Öğrenilen Dersler (Lessons Learned) Raporu: Bu, projenin en değerli çıktılarından biridir. “Ne işe yaradı, ne yaramadı, hangi hatalar tekrar edilmemeli?” sorularını yanıtlar. Bu raporun temel amacı, geçmişten ders alıp geleceği iyileştirmektir. Örneğin, bir test sürecinde sürekli hata çıkan bir alanın, gelecek projelerin onboarding kontrol listesine eklenmesi bu rapor sayesinde gerçekleşir.

Lessons Learned (Öğrenilen Dersler) → Waterfall’da proje kapanışında tek seferlik rapor hazırlanır. Agile’da ise aynı mantık her sprint sonunda düzenli yapılan “Retrospektif toplantısı” ile uygulanır.

Bu fazın amacı, projeyi düzenli bir şekilde sonlandırmak ve bir sonraki projelere ışık tutacak deneyim kazanmaktır.

II. Esneklik ve Hız: Çevik (Agile) Metodolojisi ve Çerçeveleri

Çevik (Agile) metodolojisi, değişime kolay uyum sağlamaya, yinelemeli çalışmaya ve müşteri işbirliğine odaklanan esnek bir yaklaşımdır. Agile, yüksek belirsizlik ve risk barındıran (örneğin yazılım geliştirme) projeler için idealdir.

Temel Felsefe: Yinelemeli (iteratif) çalışmaya ve değişime kolay uyum sağlamaya odaklanır. Aşamalar örtüşebilir veya tekrar edebilir.

Ne Zaman Kullanılır? Müşterinin ne istediğinin süreçte şekilleneceği, yüksek belirsizlik ve risk içeren (örneğin yazılım ve mobil uygulama geliştirme) projeler için idealdir. Erken teslimat ve sürekli müşteri geri bildirimi hedeflenir.

Çevik ve Şelale Karşılaştırması

Çevik Çerçeveler: Scrum ve Kanban

1. Scrum

Scrum, işbirliği, hesap verebilirlik ve yinelemeli bir süreç yoluyla karmaşık ürünler geliştirmeye odaklanan bir Çevik çerçevedir.

• Sprintler: Çalışma, 1 ila 4 hafta süren kısa “zaman kutularına” (sprintler) bölünür. Her sprintin net bir çıktı listesi vardır.
• Scrum Master: Ekibe görev atamaz. Ekibin görevleri tamamlamasına engel olan sorunları (impediments) ortadan kaldıran kolaylaştırıcıdır.
• Ekip Sorumluluğu: Ekipler, görevleri kendileri üstlenir ve kendi işlerini yönetme sorumluluğunu paylaşır.

2. Kanban

Kanban bir metodoloji değildir hem Çevik hem de Yalın (Lean) yaklaşımlarda kullanılan bir görselleştirme aracıdır. Kanban, iş akışını şeffaf bir şekilde gösteren bir görselleştirme aracıdır.

 Agile içinde yaygınlaştığı için çoğunlukla Agile ile anılır.

• Kökeni: Esasen israfı azaltmayı hedefleyen Yalın (Lean) yaklaşımdan çıkmıştır.
• Yapı: Görevler, “Yapılacaklar (To Do)”, “Devam Ediyor (Doing)” ve “Bitti (Done)” gibi sütunlarla temsil edilir. Devam eden işin durumunu (To Do → Doing → Done) göstererek iş akışını şeffaflaştırmak.
• Kullanım: Sadece Agile değil, Lean ve hatta Six Sigma’da da iş akışını görselleştirmek için kullanılır, ancak yazılım ekipleri içinde yaygın kullanımı nedeniyle Agile ile özdeşleşmiştir Operasyonel işler ve sürekli akan iş yükleri (yazılım bakım/destek süreçleri) için idealdir. Not: Kanban bir metodoloji değil, bir araçtır ve her türlü yaklaşımla (Agile, Lean, hatta Waterfall) birlikte kullanılabilir.

Gerçek Yaşam Örneği: Mobil Uygulama Geliştirme Bir mobil uygulama geliştirirken, önce temel özelliklere sahip ilk sürüm (MVP) teslim edilir. Ardından, kullanıcı geri bildirimleriyle süreçte (örneğin yeni bir ödeme sistemi veya blog entegrasyonu) sürekli olarak yeni özellikler eklenerek ürün kademeli olarak büyür. Bu, ürünün tamamlanmadan önce bile kullanılabilir hâle gelmesini sağlar.

Yürütme ve Kapatma Aşamalarına Özel Çevik Terimler:

• Sandbox (Güvenli Test Ortamı): Yazılım veya API projelerinde, firmaların gerçek sistemlere girmeden önce test yaptığı ve hataların yakalandığı güvenli oyun alanıdır.
• Hypercare (Yoğun Takip): Yeni bir sistem canlıya alındıktan sonraki ilk günlerde (genellikle 1–2 hafta) ekip tarafından sağlanan yoğun takip ve destek sürecidir. Amaç, olası hatalara anında müdahale etmektir.
• Retrospektif Toplantısı: Projenin veya sprintin sonunda, ekibin performansı değerlendirdiği ve iyileştirme için geri bildirimde bulunduğu toplantıdır.

III. Süreç Mükemmelliği: Lean Six Sigma ve DMAIC

Lean Six Sigma, Yalın (Lean) ve Altı Sigma (Six Sigma) yaklaşımlarının birleşimidir. Bu hibrit metodoloji, karmaşık veya yüksek riskli süreç sorunlarını çözmek, maliyetleri düşürmek, kaliteyi artırmak ve süreçleri hızlandırmak için idealdir.

Lean ve Six Sigma ayrı metodolojilerdir; Lean israfı azaltır, Six Sigma varyasyonu düşürür. Lean Six Sigma bu ikisini birleştiren hibrittir.
DMAIC Six Sigma’nın temel aracıdır; Lean Six Sigma’da da süreç iyileştirme için uygulanır.

1. Lean (Yalın)

• Odak: Süreçteki israfı (waste) azaltmak, gereksiz adımları ortadan kaldırmak ve süreci basitleştirmektir. (Örn: Tekrar eden sorular yerine Soru-Cevap havuzu oluşturmak).
• Araç: 5S (Sıralama, Düzenleme, Temizlik, Standartlaştırma, Sürdürme).

2. Six Sigma (Altı Sigma)

• Odak: Süreçlerdeki varyasyonu (farklılık) azaltmak ve hata oranını düşürerek her seferinde aynı kaliteyi sağlamaktır.
• Hedef: İstatistiksel ölçümlerle hatayı minimuma (milyonda 3,4 hata) indirmektir.

3. DMAIC Döngüsü

Lean Six Sigma, süreç iyileştirme için DMAIC adı verilen 5 aşamalı döngüyü kullanır.

1. Define (Tanımla): Projenin hedefini, kapsamını ve başarı kriterlerini netleştirin. (Örn: Hata oranını %30 azaltmak).
2. Measure (Ölç): Mevcut süreci ve performansı ölçün. KPI’lar ve veriler toplanır. (Örn: Ortalama entegrasyon süresi, canlıda çıkan hata sayısı).
3. Analyze (Analiz Et): Toplanan verilerle sorunların kök nedenlerini bulun. (Örn: Pareto analizi veya 5 Why’s tekniği kullanılarak en çok soruna neden olan az sayıdaki etken belirlenir).
4. Improve (İyileştir): Kök nedenleri çözen çözümleri uygulayın. (Örn: Standart test checklist’leri zorunlu hale getirmek).
5. Control (Kontrol Et): İyileştirmelerin kalıcı olmasını sağlayın, süreci düzenli olarak izleyin ve dokümante edin.

Özet: Hangi Yaklaşım Ne Zaman Kullanılmalı?

Proje hedeflerine ulaşmak için genellikle birden fazla yaklaşım (Hibrit) birlikte kullanılır. Doğru metodolojiyi seçmek, projenin doğasına bağlıdır.

Entegrasyon Örneği Uygulaması:

• Ürün Geliştirme (Entegrasyon): Çevik (Scrum/Kanban) kullanılır.
• Süreç İyileştirme (Hata Oranı/SLA): Lean Six Sigma (DMAIC) kullanılır

Günümüz iş dünyasında organizasyonların hedeflerine ulaşmasında proje yönetimi kritik bir rol oynuyor. Ben de yazılım geliştirme, test mühendisliği ve müşteri başarısı rollerinde çalışırken, iyi proje yönetiminin işi nasıl hızlandırdığını ve riski nasıl azalttığını defalarca gördüm.

1) Proje Yönetimi Nedir ve Neden Bu Kadar Önemlidir?

Proje, belirli bir hedefe ulaşmak için yapılan; başlangıcı ve bitişi tanımlı, geçici ve özgün bir çabadır. Örneğin, yapay zekâ ile oluşturulan bir chatbotun müşteri taleplerini anlayabilmesi için senaryo hazırlanması başlı başına bir projedir.

Proje yönetimi ise bu hedefe zamanında, bütçe içinde ve istenen kaliteyle ulaşmak için bilgi, beceri, araç ve tekniklerin sistemli şekilde uygulanmasıdır. İyi yönetilen projeler; maliyet ve zaman tasarrufu sağlar, riskleri kontrol eder ve paydaş memnuniyetini artırır.

İşletmeler açısından proje yönetiminin önemini şöyle özetleyebilirim:

• Beklenen çıktıları garanti eder: Projenin öngörülen sonuçları üretmesine imkân verir.
• Zaman/maliyet tasarrufu sağlar: Kötü yönetilen projelerin %48’i zamanında bitmez, %43’ü bütçeyi aşar, %31’i kurumsal hedefleri karşılamaz. Sağlam bir proje yönetimi yaklaşımı bu riskleri azaltır.
• Değer yaratır: İşletmenin pazara hangi değeri nasıl sunacağını somutlaştırır.

Başarılı proje yönetimi, yalnızca teslim etmek değil; en uygun zamanda ve koşullarda değer sunmaktır.

Google Proje Yönetimi Sertifikası, bu temel bilgileri sistematik biçimde aktararak farklı sektörlerde proje yönetimi rollerine hazırlık sunar.

2) Proje Yöneticisi Kimdir ve Günlük Sorumlulukları Nelerdir?

Proje yöneticisi; projeyi başlangıçtan kapanışa kadar yöneten, ekibe rehberlik eden kişidir. Organizasyon, planlama, görev yönetimi, bütçeleme ve iletişim becerileriyle süreci ilerletir. Günlük sorumluluklar:

• Planlama ve organizasyon: Hedefleri netleştirmek, gereksinimleri toplamak, yol haritası ve zaman çizelgesi oluşturmak; sorumlulukları belirlemek.
• Görev yönetimi: Görev atamak, kilometre taşları koymak, ilerlemeyi izlemek; paydaşlara düzenli bilgi vermek.
• Bütçe ve maliyet kontrolü: Bütçe oluşturmak, harcamaları izlemek ve sapmaları yönetmek.
• İletişim ve paydaş yönetimi: İç/dış paydaşlarla şeffaf ve düzenli iletişim kurmak.

Proje yöneticisi, otorite sahibi olmadan etkileme becerisiyle değer katar; yani ekibin doğrudan yöneticisi olmasa bile, iletişim, müzakere, çatışma aracılığı ve motivasyonları anlama gibi kişilerarası becerilerle projeyi ilerletir.

3) Proje Yönetimi Metodolojileri ve Kullanılan Araçlar

Metodolojiler

• Agile ve Scrum: Esnek ve iteratif (döngüsel) proje geliştirme yaklaşımlarıdır. Özellikle yazılım projelerinde sıkça kullanılır.
• Waterfall: Aşamalar halinde ilerleyen klasik bir modeldir; her aşama tamamlanmadan bir sonrakine geçilmez.
• Kanban: Görsel bir görev yönetim sistemi olup, sürekli akış prensibiyle çalışır ve özellikle değişen önceliklerin yoğun olduğu ortamlarda etkilidir.

Araçlar ve Teknikler

• Proje Yönetim Yazılımları: Asana, Jira gibi araçlar görev takibi, zaman çizelgesi oluşturma ve ilerleme izleme için kullanılır.
• Dokümantasyon Teknikleri: Gantt şemaları (zaman çizelgesi), RACI matrisi (sorumluluk belirleme) gibi teknikler, planları ve görevleri belgelemek için önemlidir.
• Yapay Zekâ Destekli Araçlar: ClickUp, Fireflies.ai / Sonix gibi çözümler not, deşifre ve özetlemede yardımcı olabilir.

Benim pratiğimde özellikle Jira–Confluence ikilisi günlük işlerin omurgası oldu; dijital projelerde Google Ads, Semrush, Ahrefs gibi araçlarla çalışırken de proje yönetimi prensipleri hep devredeydi.

4) Kariyer Yolları ve Temel Proje Yönetimi Unvanları

Proje yöneticiliği yüksek talep gören bir alan. Google sertifikası, yalnızca “Proje Yöneticisi” unvanına değil; proje yönetimi becerisi gerektiren pek çok pozisyona hazırlık sunar. Üstelik bu beceriler sektör bağımsızdır; yazılım, pazarlama, sağlık, eğitim veya finans gibi farklı alanlarda değer üretir.

İş ararken yalnızca ilan başlığına değil, görev tanımlarına odaklanmak büyük önem taşır.

İşe Değer Katan Proje Yönetimi Yetkinlikleri

• Planlama & Organizasyon: Yol haritası, zaman çizelgesi, bağımlılık yönetimi.
• Görev Yönetimi: Önceliklendirme, atama, ilerleme takibi.
• Bütçeleme & Maliyet Kontrolü: Sapmaları erken görmek ve düzeltmek.
• İletişim & Paydaş Yönetimi: Şeffaf raporlama, risk/engel bildirimleri.
• Esneklik: Değişime hızlı uyum (Agile/Hybrid yaklaşımlar).

5) Başarılı Bir Proje Yöneticisi Olmanın Anahtarları

A) Dört Temel Beceri Seti

1. Karar verme yetkinliği: Projeyi zamanında ve hedefe uygun tutacak kararları almak; ekibi bu doğrultuda hizalamak.
2. Etkili iletişim ve eskalasyon: Planları belgelemek, durum güncellemeleri yapmak, risk/engel noktalarını doğru kişilere zamanında iletmek.
3. Esneklik: Hedefler, üyeler veya kaynaklar değiştiğinde soğukkanlılıkla uyum sağlamak. Gordion örneğinde olduğu gibi, destek talepleri arttığında planlı geliştirmeler aksayabiliyor; burada esnek kaynak planlaması ve şeffaf iletişim kritik.

Belirsizliği ve Değişimi Yönetmek için:

1. Dış kısıtları önceden görün (tatiller, izinler, bağımlılıklar)

Bir proje sadece ekipten ibaret değil; takvim, dış kurumlar, hatta resmî tatiller bile etkiliyor. Örn: Bir entegrasyon testi için API sağlayıcısı tatildeyse senin işin de gecikir.
Yani proje planını yaparken bu tür dış faktörleri baştan görmek ve hesaba katmak gerekir.

2. Risk planlayın (alternatif kaynak/akış senaryoları)

Her proje risk taşır (gecikme, teknik sorun, insan kaynağı eksikliği). Çözüm her kritik iş için B planı oluşturmak.

Örn: Bir geliştirici hastalandıysa, aynı işi devralabilecek ikinci bir kişiyi belirlemek. Böylece sorun olduğunda proje tamamen durmaz.

3. Float kullanın (kritik yol dışındaki görevlere tampon zaman)

Float, yani “tampon süre”, kritik olmayan görevlere ekstra zaman koymaktır.

Örn: Bir raporun normalde 2 günde bitmesi gerekiyorsa plana 3 gün koymak.

Neden? Çünkü bir görev gecikirse diğerlerini etkilemeden buffer devreye girer. Bu, projeyi daha esnek yapar.

4. Netlik yaratın (değişmeyenleri vurgulayın; kararları gerekçelendirin)

Proje sırasında çok şey değişebilir (ekip, kapsam, süre). Ama bazı şeyler değişmez (nihai hedef, kalite standardı gibi).

Örn: Teslim tarihi ertelenebilir ama “müşteri memnuniyeti” hedefi sabit kalır. Ekip için bu netliği sağlamak, belirsizlik anlarında motivasyonu korur.

5. Uzmanlığa güvenin (ekibi sürece dahil ederek belirsizliği bilgiye dönüştürün)

Proje yöneticisi her detayı bilemez. Bu normal.

Örn: Teknik risk varsa geliştiriciden, müşteri riski varsa müşteri temsilcisinden bilgi alarak çözüm üretmek. Ekibi sürece aktif katmak, belirsizlikleri daha hızlı çözmeye yarar.

Güçlü organizasyon becerileri: Süreçleri ve görevleri düzenli takip etmek için elektronik tablolar, hatırlatıcılar ve periyodik durum güncellemeleri kullanmak.

B) Kişiler arası Beceriler ve Liderlik

Proje yöneticisi çoğu zaman resmî yönetici olmasa da etkisi yüksektir.

• İletişim: Görev durumu ve beklentileri düzenli paylaşmak; açık geri bildirim.
• Müzakere: Teslim tarihleri ve kapsam değişikliklerinde uzlaşma zemini oluşturmak.
• Çatışma aracılığı: Anlaşmazlıkları büyümeden çözmek.
• Motivasyonları anlamak: Ekip üyelerinin neyle motive olduğunu bilmek ve takdir etmeyi ihmal etmemek.

Yeni başlayan bir proje yöneticisi için gözlem, aktif dinleme, şeffaf/tutarlı iletişim, ilişki yönetimi ve küçük kazanımlar güven inşa eder.

Günlük Hayattan 4 Mikro Senaryo

Google’da proje yöneticisi olarak çalışanların paylaştığı günlük hayattan mikro senaryolar, işin pratiğini göstermek açısından ilham verici. İşte onların deneyimlerinden 4 örnek:

1. Müşteri odaklılık: “En kritik özellik nedir?” sorusuyla gereksiz işi budayıp memnuniyet sağlamak.
2. Doğru ekip: UI hassasiyeti olan geliştiriciye arayüz, backend uzmanına veri işleri vererek hız/kalite sağlamak.
3. Moral düşüklüğü: 15 dakikalık haftalık “destek var mı?” check-in’leriyle tıkanmayı önlemek.
4. Süreç iyileştirme: Elde rapor 2 saat → BI otomasyonuyla 10 dakikaya indirmek.

C) Sık Duyulan 3 Efsane

Proje yöneticiliğine yeni başlayanların sıkça karşılaştığı bazı yanlış algılar var. Bunlar doğru yönetilmediğinde hem proje hem de kariyer için engel oluşturabiliyor. İşte en sık duyulan 3 efsane:

1. “PM teknik uzman olmalı.”
   Faydalıdır ama şart değildir. Esas değer; koordinasyon, iletişim, risk ve teslimattadır.
2. “Yıllarca şirkette olan daha iyi PM’dir.”
   Kıdem ≠ PM ustalığı. Yöntem, liderlik ve süreç disiplinidir belirleyici olan.
3. “Her ayrıntıyı bilmelisin.”
   PM büyük resmi, hedefleri ve bağımlılıkları yönetir; uzman detayları uzmanda kalır.

D) Gelişim ve Kendine Bakış

• Kendini Tanıma ve Hataları Sahiplenme: İletişim zayıflıkları, heyecanlanma veya yanlış karar verme gibi durumlarda hatanın farkında olmak, dürüstçe geri bildirim almak, telafi etmek ve sorumluluğu üstlenmek, güvenilir bir liderlik özelliği gösterir.
• Mentorluk ve Destek Arayışı: Kendini sürekli geliştirmek ve gerektiğinde yardım istemek, yeni başlayan bir proje yöneticisi için önemlidir. Google’daki deneyimli proje yöneticileri, yeni yöneticilere “nasıl düşünmeleri gerektiğini öğretmeye” odaklanarak mentorluğun önemini vurgular.
• Meraklı ve Öğrenmeye Açık Olun: Farklı projelerde, farklı insanlarla çalışarak sürekli öğrenme ve yeni alanlarda görev almaktan çekinmemek kariyer gelişimi için kritik öneme sahiptir.

Google Proje Yönetimi Sertifikası; proje yönetiminin temellerini sistematik biçimde vererek hem teknik hem de kişisel becerilerinizi güçlendirmenize yardımcı olur. Proje yöneticisi olmak için mutlaka ileri düzey teknik uzmanlık veya uzun kıdem şart değil. Önemli olan; iletişim kurmak, doğru insanları bir araya getirmek, yönlendirmek, esnek kalmak ve büyük resmi yönetebilmektir.

Proje yönetimi; evrensel ve transfer edilebilir bir beceri setiyle pek çok sektörde yüksek değer üretmenin etkili yollarından biridir. İster giriş düzeyi olun ister deneyimli, planlama, iletişim, esneklik, organizasyon dörtlüsünü güçlendirerek hem projelerinizi hem kariyerinizi hareketlendirebilirsiniz.

Ben de yazılım ve test projelerinde çalışırken gördüm ki, esneklik ve iletişim olmadan hiçbir plan başarıya ulaşmıyor. Google Proje Yönetimi Sertifikası, bu becerileri sistematik olarak geliştirmek için değerli bir kaynak oldu.

Bu yazıda, Google ve Coursera iş birliğiyle hazırlanan Proje Yönetimi Temelleri eğitiminden edindiğim izlenimleri ve öğrendiklerimi kişisel yorumlarımla harmanlayarak paylaşacağım. Bu eğitimde anlatılan konuların bir kısmını zaten bildiğimi, bazılarını ise yeni öğrendiğimi ya da hatırladığımı fark ettim. Benim için hafıza tazelemeye başlayalım mı?

Proje Yönetimi Nedir ve Neden Hayati Önem Taşır?

Proje yönetimi, belirli proje hedeflerine ulaşmak için bilgi, beceri, araç ve tekniklerin kullanıldığı bir süreçtir. Bir proje geçici ve özgün bir çabadır, tanımlanmış bir başlangıç ve bitişi vardır ve belirli bir hedefe ulaşmak için tamamlanması gereken görevler dizisidir. Örneğin, bir okulun sağlık teknolojisini uygulamaya koyması, belirli çıktılarla sınırlı bir projedir.

İyi bir proje yönetimi, bir projenin zamanında, bütçeye uygun ve istenilen kaliteyle tamamlanmasını sağlar. Kötü proje yönetimi ise ciddi sonuçlara yol açabilir; projelerin %48’inde teslim tarihlerinin kaçırılmasına, %43’ünde bütçenin aşılmasına ve %31’inde hedeflere ulaşılamamasına neden olabilir. Proje yönetimi, şirketlerin zaman ve maliyet tasarrufu yapmasını sağlar ve işletmelerin pazara değer katmak, beklenen sonuçları vermek için neler yapabileceğini belirlemeye yardımcı olur.

Bize üniversitede yönetilen projelerin büyük çoğunluğunun fail olduğunu anlatmışlardı. Buradaki fail sebebi tek başına projenin amacına uygun hareket etmemesi değil, maliyet, zaman ve kişi yönetim süreçlerinin de başarısız olmasıdır.

 Proje Yöneticisinin Günlük Rolü Nedir?

Proje yöneticisinin bulunduğu alandaki iş akışında her gün temel süreçleri yönetir:

◦ Planlama ve Organizasyon: Projenin neyi başarmayı hedeflediğini netleştirmek, ihtiyaçları toplamak ve bir proje planı (yol haritası, zaman çizelgesi, sorumluluklar) oluşturmak.

◦ Görev Yönetimi: Takım üyelerine görev atamak, kilometre taşlarını belirlemek ve ilerlemeyi takip etmek, paydaşlara düzenli bilgi iletmek.

◦ Bütçe ve Maliyet Kontrolü: Proje bütçesini oluşturmak, maliyetleri izlemek ve kontrol altında tutmak, beklenmeyen harcamalara karşı hazırlıklı olmak.

Süreci Proje Yönetici ile yönetmenin faydası genelde projenin zamanında, bütçeye uygun ve değer yaratan bir şekilde tamamlanmasını sağlarlar. Yeni bir hizmet oluşturabilir veya mevcut bir hizmeti müşteri ihtiyaçlarına daha uygun hale getirebilirler, bu da organizasyon için ölçülebilir iş değeri yaratır.

Her gün farklı bir problemle ilgilenildiği için bir proje yöneticisinin iş rutini dinamik ve çeşitlidir. Eğitimde bahsedildiğine göre Google’da proje yöneticileri genellikle program yöneticisi (program manager) unvanı taşır, çünkü birden fazla projeyi aynı anda yönetebilirler.

Proje Yönetimi Metodolojileri ve Araçları

Proje yaşam döngüsü, klasik bir yapıya sahip olsa da her bir aşaması ayrı ayrı derinlemesine analiz edilmesi gereken süreçler barındırır.

Proje yaşam döngüsü (başlatma, planlama, yürütme, izleme, kapama), hedefler, kapsam, teslimatlar, risk analizi ve yönetimi, bütçe ve zaman çizelgesi oluşturma, kaynak ve paydaş yönetimi, performans takibi ve veriyle karar alma gibi temel konular proje yönetiminin omurgasını oluşturur.

Yönetim sürecinde birçok farklı metodoloji kullanılabilir. Bunlar keyfe keder değil projenin akışına ve içeriğine göre seçilir.

◦ Agile ve Scrum: Esnek ve iteratif proje geliştirme yaklaşımlarıdır. Scrum, Agile’ın bir yapısıdır ve kendi ekip rolleri ile döngü mantığına sahiptir.

◦ Waterfall: Aşamalar halinde ilerleyen klasik bir modeldir.

◦ Kanban: Görsel görev yönetim sistemidir.

Eğitimde açıklanan örnekte proje yönetim yazılımlarına örnek olarak Asana verilsede ben jira tarafını daha aktif kullandım. Asana ve Jira, her ikisi de proje ve görev yönetimi için kullanılan araçlardır ancak farklı amaçlara hizmet ederler. Asana, genellikle pazarlama, insan kaynakları veya genel ekip iş birliği gibi teknik olmayan ekiplerde tercih edilirken; Jira, daha çok yazılım geliştirme ekipleri tarafından kullanılır. Jira, özellikle Agile, Scrum ve Kanban gibi çevik metodolojilere uygundur. Gantt şemaları ve zaman çizelgeleri Jira’da doğrudan yer almaz ama eklentiler sayesinde kullanılabilir. Zaman çizelgesi görünümü ise özellikle uzun vadeli planlama ve sürüm takibi için oldukça yaygındır.

RACI matrisi gibi rol tanımlarına dayalı belgelendirme teknikleri ise Jira içinde doğrudan bulunmuyor, ancak özel alanlar eklenerek ya da Confluence gibi entegre araçlar aracılığıyla uygulanabilir. Yani Jira, bu dokümantasyon araçlarını doğrudan sunmasa da güçlü özelleştirme ve entegrasyon olanakları sayesinde kullanılabilir hale getirir. Asana ise bu tür şemaları daha görsel ve kullanıcı dostu bir şekilde sunar ama yazılım projeleri için Jira kadar derinlemesine özelleştirilemez.

Ara Bilgi:

RACI matrisi, bir projedeki görev ve sorumlulukları netleştirmek için kullanılan basit ama etkili bir yönetim aracıdır. İngilizce’deki dört ana rolü temsil eden harflerden oluşur:

RACI Açılımı:

Gündelik Yaşamda Proje Yöneticisi Olmak

İnsanlar çoğu zaman farkında olmadan proje yönetimi becerilerini günlük yaşamda kullanırlar. Aşağıdaki örnekler, bu becerilerin ne kadar yaygın ve doğal bir şekilde kullanıldığını gösterir:

Gerçek Hayattan Örnekler:

◦ Sürpriz doğum günü partisi planlamak: Mekân seçmek, davetiyeleri göndermek, bütçe ayarlamak gibi beceriler planlama, görev yönetimi ve maliyet kontrolü içerir.

◦ Bir şehirden başka bir şehre taşınmak: Taşıma sürecini planlamak, maliyetleri hesaplamak, kutuları etiketlemek çoklu görev yönetimi, planlama ve bütçeleme örneğidir.

◦ Perakende veya hizmet sektöründe çalışmak: Personel vardiyalarını planlamak takım organizasyonu, görev atama ve zaman yönetimi örnekleridir.

Bu örnekler, proje yöneticiliği için gereken temel yetkinliklerin çoğunu içerir ve eğitimle birlikte bu beceriler profesyonel seviyeye taşınabilir.

• İlham Veren Bir Hikâye (X’in Hikayesi): Google’da Sorumlu İnovasyon Program Yöneticisi olan X’in hikayesi, geleneksel bir üniversite eğitimi almadan kendi kendine kodlama öğrenerek, orduda görev yaparak ve günlük hayattaki öncelik belirleme, zaman planlaması gibi becerilerini kullanarak nasıl başarılı bir program yöneticisi olduğunu gösterir. Bu, deneyim ve iradeden gelen becerilerin proje yöneticiliği yolunda ne kadar etkili olabileceğini vurgular.

Aldığım bu eğitimin amacı katılımcılara proje yönetiminin temellerini öğretmek ve onları farklı sektörlerdeki proje yönetimi rollerine hazırlamaktır. Google uzmanları tarafından hazırlanan bu program, iş hayatına hazır beceriler kazandırmak için tasarlanmıştır.

Kurs İçerikleri ve Aşamaları:

1. Proje Yönetiminin Temelleri (tanım, kariyer yolları, beceriler, yaşam döngüsü, metodolojiler).
2. Proje Başlatma (paydaş analizi, kapsam, hedefler).
3. Proje Planlama (planlama bileşenleri, zaman tahmini, kilometre taşları).
4. Proje Yürütme (ilerleme izleme, risk ve değişiklik yönetimi, projenin kapanışı).
5. Çevik (Agile) Proje Yönetimi (Agile yaklaşımı, Scrum yapısı, ekip rolleri).
6. Capstone Proje (Uygulama): Tüm becerileri bir araya getiren simülasyon bir projedir ve ekip yönetimi, planlama, iletişim örnekleri içerir.
7. Yapay Zekâ ile İş Arama Desteği: AI araçlarıyla CV hazırlama, başvuru takibi, mülakat simülasyonu (örneğin Gemini, NotebookLM) gibi destekler sunulur.

• Öğrenme Yöntemleri: Google çalışanlarından video dersler, okumalar, vaka analizleri, quizler ve uygulamalı alıştırmalarla zenginleştirilmiş bir öğrenme deneyimi sunar. Ayrıca kendi hızınızda ilerleme esnekliği de mevcuttur.

Sonuç: Proje Yönetimi ile Geleceğin Lideri Olun!

Blog yazınızı, proje yönetiminin gelecekteki önemini ve bu alana yatırım yapmanın kişisel ve profesyonel gelişime katkısını vurgulayarak sonlandırabilirsiniz.

• Proje yönetimi ister küçük ister büyük olsun, her projenin başarısı için kritik bir unsurdur ve şirketlerin zaman ve maliyet tasarrufu yapmasını sağlar.
• Günlük yaşamda farkında olmadan kullandığınız becerileriniz, doğru eğitimle birleştiğinde proje yöneticiliği rolüne geçişte önemli bir avantaj sunar.
• Google Proje Yönetimi Sertifikası gibi programlar, bu becerileri profesyonel bir düzeye taşıyarak size sağlam bir kariyer yolu çizer.