Playwright, modern web uygulamaları için uçtan uca testler yazmak ve çalıştırmak için kullanılan bir framework’tür. Bu yapılandırma dosyasında, testlerin nasıl çalıştırılacağı, hangi tarayıcıların kullanılacağı ve diğer önemli ayarlar tanımlanmıştır.

İkinci yazımızda, test projenizde testlerin nasıl çalışacağını yapılandırmak için birçok seçeneğin bulunduğu playwright.config.ts dosyasını inceleyeceğiz.

Ayrıca, test çalıştırıcısı komutlarının nasıl oluşturulduğu ve yazmanızı kolaylaştıracak package.json komut dosyalarını gözden geçireceğiz. Playwright ile çalışmaya başlarken, ilk inceleyeceğimiz dosya playwright.config.ts dosyasıdır. Bu dosya, projede uygulayacağımız testler için gerekli tüm yapılandırmaları içerir.

const { defineConfig, devices } = require(‘@playwright/test’);   ifadesi, @playwright/test paketinden defineConfig ve devices isimli iki fonksiyonu veya nesneyi alır ve onları defineConfig ve devices isimli değişkenlere atar.

Ortam Değişkenlerini Okuma (Opsiyonel)

// require(‘dotenv’).config({ path: path.resolve(__dirname, ‘.env’) });

Bu kısım, .env dosyasından ortam değişkenlerini okumak için kullanılan dotenv paketini kullanır. Ancak şu anda yorum satırı halindedir, yani aktif değil.

Parametreler ve Fonksiyonlar

defineConfig

• defineConfig fonksiyonu, Playwright yapılandırmasını tanımlamak için kullanılır. Bu fonksiyon, yapılandırma ayarlarını daha temiz ve anlaşılır bir şekilde düzenlemenize olanak tanır.

const config = defineConfig({ // Yapılandırma ayarları buraya gelir });

• testDir: Testlerin bulunduğu dizini belirtir.
• timeout: Her bir testin tamamlanması için verilen maksimum süredir.
• use: Testler için genel ayarları içerir:
  • headless: Tarayıcıların başsız modda çalışıp çalışmayacağını belirtir.
  • viewport: Tarayıcı pencere boyutlarını ayarlar.
  • actionTimeout: Bireysel eylemlerin zaman aşımını belirler.
  • ignoreHTTPSErrors: HTTPS hatalarını yoksayma ayarı.
  • video: Test başarısız olduğunda video kaydını saklama ayarı.
• projects: Farklı tarayıcılar ve cihazlar için yapılandırma projelerini içerir. devices nesnesinden belirli cihaz yapılandırmaları kullanılabilir.
• reporter: Test sonuçlarının nasıl raporlanacağını belirtir.

• fullyParallel: Testlerin tamamen paralel çalışmasını sağlar. Tüm testler aynı anda çalıştırılır, böylece test süresi kısaltılır.
• forbidOnly: CI ortamında (env.CI değişkeni tanımlıysa) test.only kullanımını yasaklar. Bu, CI ortamında yanlışlıkla sadece belirli testlerin çalıştırılmasını önler.
• retries: Testlerin başarısız olması durumunda yeniden deneme sayısını belirtir. Bu örnekte testler iki kez daha çalıştırılır.
• workers: Testlerin paralel olarak çalıştırılacağı işçi (worker) sayısını belirtir. CI ortamında tek işçi kullanılırken, diğer durumlarda varsayılan değer kullanılır.
• reporter: Test sonuçlarının nasıl raporlanacağını belirtir. Liste, JSON ve HTML formatlarında raporlar oluşturulur.
• use: Testler için genel ayarları içerir:

• • headless: Tarayıcıların başsız modda çalışıp çalışmayacağını belirtir.
  • viewport: Tarayıcı pencere boyutlarını ayarlar.
  • actionTimeout: Bireysel eylemlerin zaman aşımını belirler.
  • ignoreHTTPSErrors: HTTPS hatalarını yoksayma ayarı.
  • video: Test başarısız olduğunda video kaydını saklama ayarı.
  • trace: İzleme (trace) özelliğini etkinleştirir. Bu örnekte, izleme sadece ilk yeniden denemede etkinleştirilir.

• projects: Farklı tarayıcılar ve cihazlar için yapılandırma projelerini içerir. Her tarayıcı veya cihaz için özel ayarlar belirlenebilir. Örneğin, Desktop Chrome, Desktop Firefox, Desktop Safari, Mobile Chrome ve Mobile Safari gibi projeler tanımlanmıştır.

devices nesnesi, Playwright tarafından sağlanan ve farklı cihaz ve tarayıcı kombinasyonlarını tanımlayan önceden tanımlanmış ayarları içerir. Bu ayarlar, belirli cihazların ve tarayıcıların davranışlarını simüle etmek için kullanılır.

Bu şekilde, Playwright yapılandırma dosyanızı daha modüler ve okunabilir hale getirebilirsiniz. defineConfig fonksiyonu, yapılandırma ayarlarını daha düzenli ve anlaşılır bir şekilde tanımlamanıza yardımcı olurken, devices nesnesi farklı cihaz ve tarayıcı kombinasyonlarını kolayca kullanmanıza olanak tanır.

Playwright Yapılandırması

module.exports = defineConfig({   testDir: ‘./tests’,
fullyParallel: true,
forbidOnly: !!process.env.CI,
retries: process.env.CI ? 2 : 0,
workers: process.env.CI ? 1 : undefined,
reporter: ‘html’,
use: {
// baseURL: ‘http://127.0.0.1:3000’,
trace: ‘on-first-retry’,
},

• testDir: ‘./tests’: Test dosyalarının bulunduğu dizini belirtir.
• fullyParallel: true: Testlerin tamamen paralel olarak çalışmasını sağlar. Burada varsayılan olarak true’ya sahip olduğumuzu görüyoruz- Playwright dosya içindeki tüm testleri paralel olarak çalıştırma yeteneğine sahiptir, dolayısıyla bu komut değerinin true olarak ayarlanması güzel, böylece testleri daha da hızlandırabiliriz.
• forbidOnly: !!process.env.CI: CI ortamında (process.env.CI değişkeni tanımlıysa) test.only kullanımını yasaklar. Bu, yanlışlıkla sadece belirli testlerin çalıştırılmasını önler.
• retries: process.env.CI ? 2 : 0: CI ortamında testlerin başarısız olması durumunda iki kez yeniden denenmesini sağlar. CI ortamı dışındaki durumlarda yeniden deneme yapılmaz.
• workers: process.env.CI ? 1 : undefined: CI ortamında tek işçi kullanılırken, diğer durumlarda varsayılan değeri kullanır.
• reporter: ‘html’: Test sonuçlarının HTML formatında raporlanmasını sağlar.
• use: Testler için genel ayarları içerir:
  • trace: ‘on-first-retry’: İlk yeniden denemede izleme (trace) özelliğini etkinleştirir. trace başarısız olan testleri anlamamıza yardımcı olacaktır ve bu durumda başarısız olursa, ilk tekrar denemede bunu izleyecektir. Bu değeri burada görebileceğiniz gibi birkaç değerle de değiştirebilirsiniz.
  • baseURL: Yorum satırı halindedir. Testler sırasında kullanılacak temel URL’yi belirtir.

4. Proje Yapılandırmaları

  projects: [

{
name: ‘chromium’,
use: { …devices[‘Desktop Chrome’] },
},
{
name: ‘firefox’,
use: { …devices[‘Desktop Firefox’] },
},
{
name: ‘webkit’,
use: { …devices[‘Desktop Safari’] },

},
/* Test against mobile viewports. */
// {
//   name: ‘Mobile Chrome’,
//   use: { …devices[‘Pixel 5’] },
// },
// {
//   name: ‘Mobile Safari’,
//   use: { …devices[‘iPhone 12’] },
// },

/* Test against branded browsers. */
// {
//   name: ‘Microsoft Edge’,
//   use: { …devices[‘Desktop Edge’], channel: ‘msedge’ },
// },
// {
//   name: ‘Google Chrome’,
//   use: { …devices[‘Desktop Chrome’], channel: ‘chrome’ },
// },
],

• projects: Farklı tarayıcılar ve cihazlar için yapılandırma projelerini içerir.
  • name: ‘chromium’: Chromium tarayıcısı için yapılandırma.
  • use: { …devices[‘Desktop Chrome’] }: Desktop Chrome tarayıcı yapılandırmasını kullanır.
  • name: ‘firefox’: Firefox tarayıcısı için yapılandırma.
  • use: { …devices[‘Desktop Firefox’] }: Desktop Firefox tarayıcı yapılandırmasını kullanır.
  • name: ‘webkit’: Webkit tarayıcısı için yapılandırma.
  • use: { …devices[‘Desktop Safari’] }: Desktop Safari tarayıcı yapılandırmasını kullanır.
• Yorum satırı olarak bırakılan diğer projeler, mobil tarayıcılar ve markalı tarayıcılar (Microsoft Edge ve Google Chrome) için yapılandırma örnekleridir.

5. Yerel Geliştirme Sunucusunu Çalıştırma (Opsiyonel)

  /* Run your local dev server before starting the tests */
// webServer: {
//   command: ‘npm run start’,
//   url: ‘http://127.0.0.1:3000’,
//   reuseExistingServer: !process.env.CI,
// },
});

• webServer: Testler başlamadan önce yerel geliştirme sunucusunu çalıştırmak için kullanılan bir yapılandırmadır. Şu anda yorum satırı halindedir, yani aktif değil.
  • command: Sunucuyu başlatmak için çalıştırılacak komut.
  • url: Sunucunun erişileceği URL.
  • reuseExistingServer: CI ortamında mevcut sunucuyu yeniden kullanmama ayarı.

Bu yapılandırma dosyası, Playwright ile testlerinizi nasıl yapılandıracağınızı ve çalıştıracağınızı belirler. Dosyada yapılan değişiklikler, tüm testlerin çalışma şeklini etkiler.

Playwright, Microsoft tarafından geliştirilen bir açık kaynaklı test otomasyon framework’üdür. Web uygulamaları için güvenilir uçtan uca (end-to-end) testler yazmayı ve çalıştırmayı sağlar. Playwright, Chromium, Firefox ve WebKit gibi tüm modern tarayıcı motorlarını destekler. Ayrıca, JavaScript, TypeScript, Python, C# ve Java gibi çeşitli programlama dilleri ile uyumludur. Playwright, paralel test yürütme, cihaz emülasyonu ve güçlü hata ayıklama araçları gibi özellikler sunar, bu da onu modern web uygulamaları için ideal bir test otomasyon aracı haline getirir.

Test otomasyon framework olarak Playwright’ı neden seçmeliyiz?

1. Birleşik API: Playwright, tüm modern tarayıcı motorlarında (Chromium, WebKit, Firefox) çalışır ve mobil kapsama alanı için cihaz emülasyonunu destekler. Hem başlı hem de başsız tarayıcı seçenekleri sunar, geliştiricilerin hata ayıklama kolaylığı ile CI/Bulut yürütme arasında öncelik belirlemesine olanak tanır.Başsız Tarayıcı: Grafik kullanıcı arayüzü (GUI) olmadan çalışan bir web tarayıcısıdır. Bu tür tarayıcılar, sayfa yükleme, DOM işleme ve JavaScript yürütme gibi tüm tarayıcı işlevlerini yerine getirir, ancak kullanıcıya görsel olarak sunulmaz.Bu başsız tarayıcıları kullanarak testleri daha hızlı ve verimli bir şekilde çalıştırabilir, çünkü grafiksel öğeleri yüklemeleri gerekmez.

   Başlı Tarayıcı: Grafik kullanıcı arayüzü (GUI) ile çalışan geleneksel bir web tarayıcısıdır. Kullanıcılar, bu tarayıcıları kullanarak web sayfalarını görsel olarak görüntüleyebilir, etkileşimde bulunabilir ve web uygulamalarını test edebilir. Test otomasyonu sırasında, başlı tarayıcılar kullanılarak testlerin manuel olarak nasıl göründüğünü ve davrandığını gözlemlemek mümkündür. Başlı tarayıcılar, özellikle kullanıcı arayüzü testlerinde ve hata ayıklamada faydalıdır.

2. Dayanıklılık Testi: Playwright, “otomatik bekleme” ve “otomatik yeniden deneme” özellikleri ile hatalı testlerin temel nedenlerini ortadan kaldırır. Zengin araç seçenekleri (izleme, zaman yolculuğu), arıza durumunda hata ayıklamayı ve sorunları düzeltmeyi kolaylaştırır.
3. İzolasyon Testi: Her test, bağımsız olarak kendi tarayıcı bağlamında çalışır. Testler optimizasyon için paralel olarak gerçekleştirilir ve bir test hatası diğerlerini etkilemez.
4. Güçlü Araçlar: Playwright, CLI veya Visual Studio Code uzantısını kullanma seçenekleriyle test yazmadan yürütmeye, hata ayıklamaya, raporlamaya ve profil oluşturmaya kadar geliştirici deneyimini kolaylaştırır.

Bu yazımızda Playwright haberlerini nasıl güncel tutacağımızı, Playwright dokümantasyonunu menüler ve arama özelliği ile nasıl kullanacağımızı, Playwright’ı nasıl kuracağımızı ve testleri nasıl çalıştıracağımızı öğreneceğiz.

Playwright’ı Keşfet ve Öğren

Öğrenmeye başlarken, Playwright web sitesi çok önemli bir kaynaktır. Burada, çalışmalarda kendi kendinize yeterli olmanız ve framework’ün gelişimini takip etmeniz için gereken her şeyi bulabilirsiniz.

Dokümantasyon için doğru dili seçtiğinizden emin olun. Bu eğitimde Node.js kullanıyoruz, bu zaten varsayılan dildir.

Öne çıkan bir özellik, toplulukla bağlantı kurabileceğiniz ve yardım alabileceğiniz Discord kanalıdır. Sayfanın en altına doğru kaydırdığınızda, kullanışlı olabilecek birkaç daha fazla bağlantı bulacaksınız.

Bir diğer öne çıkan özellik, uzmanlardan çok sayıda harika içerik bulabileceğiniz YouTube kanalı ve projeyi “Star”layıp “Watch”layarak e-posta ile ilgili bildirimler alabileceğiniz GitHub sayfasıdır.

“Releases” kısmında, yeni özellikler, hata düzeltmeleri ve büyük değişikliklerle ilgili notları göreceksiniz, bu yüzden bunu takip etmek önemlidir.

Kendi web sitesine döndüğümüzde, dokümantasyon üzerinden incelemeye devam edebiliriz.

“Getting Started” menüsü, framework’ü tanımak ve testlerinizi nasıl yazıp sürdüreceğinizi anlamak için ilk adımları size verecektir; bunların çoğunu bu blog yazımızda göreceğiz.

Takip etmesi güzel bir diğer menü “Playwright Test”tir, burada daha ileri özellikler ve daha kapsamlı bir framework hakkında bilgi edinebilirsiniz. Önemli bir diğer menü öğesi “Guides”dır. Burada, Playwright’ın sunduğu birçok özellik için açıklamalar ve örnekler bulabilirsiniz.

Sağ tarafta, ana konular arasında kolayca gezinebilir ve framework’ün en iyi uygulamalarını tanımak, test yürütmeyi optimize etmek ve kodun sürdürülebilirliğini artırmak için son derece önemlidir.

Sonuç olarak, en iyi uygulamaları takip edip etmeyeceğinize karar vermek size kalmış, ancak neden orada olduklarını bilmek önemlidir.

Son olarak, kodunuzu bir framework’ten başka bir framework’e taşımak veya Docker, Selenium Grid gibi üçüncü taraflarla entegrasyonlar yapmak için burada “Migration” ve “Integrations” altında birkaç seçenek de bulunuyor ancak bunları en azından şimdi test etmeyeceğiz.

İncelememize başlayalım…  İlk etapta atacı kurcalamak için inceleyeceğimiz durum Mouse click olayı. İşlem çok basit, insan benzeri bir tıklama gerçekleştirir.

Dokümantasyonu incelediğimizde çok farklı örnekler ve açıklamalar da bulunuyor. Örneğin, tıklamaya bir gecikme eklemek istiyorsanız, tıklayıp birkaç saniye basılı tutmak istiyorsanız, nasıl kullanılacağını görebilirsiniz. Benzer örneklere kurulumdan sonra bakacağız.

Playwright Kurulumu ve Ayarlama

Şimdi dokümantasyonu nasıl kullanacağımızı öğrendiğimize göre, bir sonraki adım Playwright’ı kurmak. Hazırsanız, Visual Studio’da çalışma yaptığınız klasörü seçtikten sonra Terminal’i açın. Terminalinizi açtıktan sonra, istediğiniz klasöre gidin ve şunu yazın:

“` npm init playwright@latest “`

Bu, Playwright’ın en son sürümünü kuracaktır.

1. Hangi dili kullanmak istediğimizdir.

√ Do you want to use TypeScript or JavaScript? · JavaScript

Javascript seçip, enter tuşuna basacağız.

2. Uuçtan uca testlerinizi nereye koyduğunuzdur.

√ Where to put your end-to-end tests? · tests

Varsayılanı, yani tests klasörünü seçip “Enter” tuşuna basacağız.

GitHub Actions iş akışını eklemek isteyip istemediğinizi sorar. Şu an için bunu yapmayacağız, bu yüzden bir kez daha “Enter” tuşuna basarak false diyeceğiz. Son soru, tarayıcıları yüklemek isteyip istemediğinizdir. Biz bir kez daha “Enter” tuşuna basarak evet diyeceğiz. Çünkü tarayıcılar üzerinde test işlemi gerçekleştireceğiz.

Tarayıcılar ve Playwright indirilecek ve kurulacak ve sonunda bir başarı mesajı göreceksiniz.

Sonrasında birkaç kullanışlı komut göreceksiniz. Örneğin, testi çalıştırmak isterseniz, şunu yazabilirsiniz:

“` npx playwright test “`

Bu, projeye eklediğiniz testleri çalıştırır.

Şimdi Playwright’ı kurduğumuza göre, IDE’yi açalım.

Terminal’e `code .` yazıp enter’a basarak VS Code’u açabiliriz.

Burada, bazı klasörlerin oluşturulduğunu görebiliriz. Bu klasörler hakkında daha fazla bilgi edineceğiz, ama şimdilik Visual studio editöründe “Extensions” sekmesine gidip “playwright” yazalım. Birkaç seçenek var- Microsoft’un olanı seçtiğimizden emin olalım. Ben daha önceden kurduğum için var olan hali ile gösteriyorum.

Uzantı hakkında detayları inceleyebiliriz. Buradaki yükleme süreci çok kolay. Yükleme başarıyla tamamlandıktan sonra, sol tarafta simgesini göreceğiz. Buraya gelip birkaç seçenek olduğunu fark edebilirsiniz. Tüm testleri bu menüden çalıştırabilirsiniz. Ve bu proje için mevcut testlerin listesini filtreleyebilirsiniz.

Önemli bir not, burada gösterilecek tüm testler bu Playwright config dosyasındaki tests dizinine bağlı olacaktır. Testlerinizi orada görmek istiyorsanız, bu klasörün güncel olduğundan veya testlerin bu klasör altında olduğundan emin olun.

Şimdilik, bu düğmeye tıklayarak testleri çalıştıralım ve testin çalıştırılacağını göreceksiniz.

Testi çalıştırmanın başka bir yolu, bu simgeye tıklayarak veya bu komutları kullanarak Terminal’e gitmektir.

Terminale “` npx playwright test “` yazarsanız oluşturmuş olduğunuz testler yine çalışacaktır.

Raporu açmak isterseniz, bu komutu kolayca yazabilir ve sonuçlarla birlikte bir tarayıcı açılır. Tekrar, bunlar hakkında daha fazla detay göreceğiz, ama şimdilik Playwright’ın neler yapabileceği hakkında bir fikir edinmek için yeterli.

 

Yazılım Testinin Tanımı ve Amacı

Yazılım testi, bir yazılım ürününün belirlenen gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını, beklenen şekilde çalışıp çalışmadığını ve hatalar içerip içermediğini doğrulamak için yapılan sistematik bir süreçtir. Testin temel amacı, yazılımın kalitesini artırmak, hataları tespit edip düzeltmek, kullanıcı memnuniyetini sağlamak ve riskleri en aza indirmektir.

Yazılım dünyasında kalite, başarının anahtarıdır. Oluşturulan herhangi bir yazılımın piyasaya sürülmeden önce kapsamlı testlerden geçmesi gerektiği anlamına gelir. Yani Yazılım Kalite Güvencesi (Software Quality Assurance – SQA), bir yazılım ürününün belirlenen kalite standartlarına uygunluğunu sağlama sürecidir. Bu süreçte test tekniklerinin önemi büyüktür çünkü testler, yazılımın işlevselliğini, güvenilirliğini, performansını ve kullanıcı beklentilerini karşılama düzeyini değerlendirmemizi sağlar.

Testin Yazılım Geliştirme Sürecindeki Rolü

Yazılım testi, yazılım geliştirme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır ve kalite güvencesi sağlar. Test süreci, yazılımın her safhasında hataları saptamak ve düzeltmek, kullanıcı beklentilerini karşılamak ve sistemin performansını doğrulamak için kullanılır. Ayrıca, yazılımın güvenilirliğini ve kullanıcı memnuniyetini artırmada kritik bir role sahiptir.

Test Tekniklerinin Yazılım Kalite Güvencesindeki Rolü

Gerçekleştirdiğimiz testler, yazılım geliştirme yaşam döngüsünün erken aşamalarında hataları ortaya çıkararak düzeltme maliyetlerini düşürür ve ürünün kalitesini artırır. Ayrıca yazılımın belirlenen gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını doğrular, böylece ürünün müşteri beklentilerini karşılaması sağlanır. Test sürecinde gerçekleştirilen farklı test senaryoları altında yazılımın kararlılığını ve güvenilirliğini ölçerek beklenmedik hataların önüne geçilir. Yük ve stres testleri ile yazılımın performansı ölçülür ve yazılımda bulunan darboğazlar tespit edilerek iyileştirmeler yapılır. Kullanılabilirlik testleri ile yazılımı kullanacak kullanıcıların yazılımla etkileşimleri gözlemlenir ve kullanıcı deneyimi iyileştirilir. Son olarak gerçekleştirebileceğimiz güvenlik testleri ile yazılımın potansiyel zafiyetleri ortaya çıkarılır ve güvenlik açıklarının kapatılması sağlanır.

Yazılım Testi Türleri

Yazılım testleri, farklı amaçlara hizmet eden çeşitli türlerde gerçekleştirilir:

Manuel Testler

İnsan test uzmanları tarafından gerçekleştirilen testlerdir. Test senaryoları manuel olarak yürütülür ve sonuçlar gözlemlenir. Manuel testler, genellikle yeni bir sürümün veya özelliğin temel fonksiyonlarını hızla kontrol etmek için kullanılır. Yazılımın ana işlevlerinin düzgün çalışıp çalışmadığını doğrulamak için yapılır.

Geliştirme sürecinde yeni veya beklenmedik durumlarla karşılaşıldığında manuel testler daha esnek bir yaklaşım sunar. Ayrıca yeni geliştirilen özellikler hızla kontrol edilebilir ve hemen geri bildirim sağlanabilir. Bu tarz testler için gerekli altyapı ve kodlama çabası olmadan hızlıca testler gerçekleştirilebilir.

Otomatik Testler

Test senaryolarının otomatik olarak çalıştırıldığı ve sonuçların otomatik olarak değerlendirildiği testlerdir. Test otomasyonu, tekrarlayan testlerin verimliliğini artırır ve insan hatalarını azaltır. Otomatize edilmiş hızlı testler, özellikle sürekli entegrasyon ve sürekli teslimat (CI/CD) süreçlerinde önemlidir. Bu testler, yazılım geliştirme döngüsünün her aşamasında otomatik olarak çalıştırılabilir.

Testler otomatik olarak çalıştırıldığı için, insan müdahalesi olmadığından hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilir. Her aşamada aynı test senaryoları, değişiklik yapıldıkça tekrar tekrar kullanılabilir. Otomatize edilen bu testler, sürekli entegrasyon sistemleriyle kolayca entegre edilebilir ve kod tabanına yeni kod eklemeleri yapıldıkça otomatik olarak çalıştırılabilir.

Yazılım Test Süreçleri

Yazılım testi, genellikle aşağıdaki aşamalardan oluşan bir süreç izler:

1. Test Planlama: Test stratejisi, test kapsamı, test kaynakları ve test takvimi belirlenir.
2. Test Tasarımı: Test senaryoları, test verileri ve test koşulları hazırlanır.
3. Test Ortamı Kurulumu: Testlerin gerçekleştirileceği ortam hazırlanır.
4. Test Uygulama ve Hata Takibi: Test senaryoları yürütülür ve sonuçlar kaydedilir. Tespit edilen hatalar raporlanır ve düzeltilmesi için ilgili birimlere iletilir.
5. Test Sonuçlarının Değerlendirilmesi: Test sonuçları analiz edilir ve yazılımın kalitesi değerlendirilir.

Testin Önemi ve Faydaları

Yazılım testi, yazılım geliştirme sürecinin vazgeçilmez bir parçasıdır ve birçok önemli fayda sağlar:

• Hata Tespit ve Düzeltme: Testler, yazılımda bulunan hataları ortaya çıkarır ve düzeltilmesini sağlar.
• Kalite İyileştirme: Testler, yazılımın kalitesini artırır ve kullanıcı memnuniyetini sağlar.
• Risk Azaltma: Testler, potansiyel riskleri belirleyerek ve azaltarak projenin başarısını artırır.
• Maliyet Tasarrufu: Erken aşamalarda tespit edilen hataların düzeltilmesi, daha sonra ortaya çıkacak maliyetli sorunların önüne geçer.
• Güvenilirlik Artışı: Testler, yazılımın güvenilirliğini artırır ve beklenmedik hataların önüne geçer.

Yazılım testi, yazılım geliştirme sürecinin önemli bir parçasıdır ve yazılımın kalitesini, güvenilirliğini ve kullanıcı memnuniyetini artırmak için kritik öneme sahiptir.

Manuel ve Otomasyon Testleri: Yazılım Geliştirme Sürecinde Hangisi Daha Etkili?

Yazılım geliştirme sürecinde, manuel ve otomasyon testleri, yazılım kalitesini sağlamak için kullanılan iki önemli yaklaşımdır. Her iki yöntemin de kendine özgü avantajları, zorlukları ve ideal kullanım senaryoları vardır.

Manuel Testlerin Avantajları ve Zorlukları

Avantajları:

• İnsan test uzmanlarının deneyim, sezgi ve yaratıcılığından yararlanır. Bu sayede kullanıcı perspektifinden bakılarak beklenmedik hatalar tespit edilebilir.

• Test senaryolarında hızlı değişikliklere ve yeni senaryoların eklenmesine olanak tanır. Özellikle keşifsel testlerde bu esneklik önemlidir.
• Kullanıcı arayüzü (UI) ve kullanıcı deneyimi (UX) testleri gibi görsel geri bildirim gerektiren durumlarda manuel testler daha etkilidir.

Zorlukları:

• Özellikle büyük ve karmaşık projelerde çok zaman alabilir. Tekrarlayan testler, test uzmanları için sıkıcı ve yorucu olabilir.
• İnsan hatalarına açıktır. Test uzmanlarının dikkatsizliği veya yorgunluğu, hataların gözden kaçmasına neden olabilir.
• Manuel testlerin ölçeklenebilirliği zordur. Proje büyüdükçe, test ekibinin de büyümesi gerekebilir.

Ne Zaman Manuel Test Tercih Edilmelidir?

• Yeni bir özellik veya ürünün ilk testlerinde, test uzmanları keşifsel testler yaparak beklenmedik hataları ortaya çıkarabilir.
• Kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi testlerinde, gerçek kullanıcıların yazılımla etkileşimini gözlemlemek önemlidir.
• Görsel tasarımın doğruluğunu kontrol etmek için manuel testler gereklidir.
• Karmaşık iş akışlarını test etmek için manuel testler daha uygun olabilir.

Manuel Testin Sınırlamaları:

• Manuel testler, özellikle uzun vadede maliyetli olabilir. Test uzmanlarının maaşları, eğitim masrafları ve diğer giderler dikkate alındığında maliyet artabilir.
• Tekrarlayan testler, manuel olarak yapıldığında zaman kaybına ve verimsizliğe neden olabilir.

Otomasyon Testlerinin Avantajları ve Zorlukları

Avantajları:

• Otomasyon testleri, manuel testlere göre çok daha hızlı çalışır ve tekrarlayan testleri verimli bir şekilde gerçekleştirir.
• İnsan hatalarını ortadan kaldırır ve test sonuçlarının tutarlılığını sağlar.
• Otomasyon testleri, proje büyüdükçe kolayca ölçeklenebilir.
• Otomasyon testleri, günün her saatinde çalıştırılabilir ve sonuçlar hızlı bir şekilde alınabilir.

Zorlukları:

• Otomasyon testleri için başlangıçta yatırım yapılması gerekir. Test otomasyon araçları, eğitim ve altyapı maliyetleri dikkate alınmalıdır.
• Otomasyon testleri, yazılımda yapılan değişikliklere göre güncellenmelidir. Bu da ek bir bakım maliyeti getirebilir.
• Bazı karmaşık test senaryolarının otomatikleştirilmesi zor olabilir.

Karşılaştırma ve Uygulama Senaryoları

Özellik	Manuel Testler	Otomasyon Testleri
Hız	Yavaş	Hızlı
Maliyet	Uzun vadede yüksek	Başlangıçta yüksek, uzun vadede düşük
Güvenilirlik	İnsan hatalarına açık	Daha güvenilir
Esneklik	Yüksek	Düşük
Ölçeklenebilirlik	Düşük	Yüksek

 

Kullanılan Toollar

Otomatize hızlı testler için kullanılabilecek bazı popüler araçlar şunlardır:

• Selenium: Web uygulamalarını test etmek için geniş kullanıma sahip bir otomasyon aracıdır. Çok dilli destek sunar.
• Cypress: Modern web uygulamalarını test etmek için geliştirilmiş başka bir popüler araçtır. Kurulumu ve kullanımı kolaydır.
• TestComplete: Kullanıcı arayüzü testleri için güçlü bir otomasyon platformudur ve çok çeşitli uygulama türlerini destekler.
• JUnit/NUnit: Otomatize birim testleri için kullanılan araçlardır. Bu araçlar, hızlı testlerin entegrasyonunu ve yönetimini kolaylaştırır.
• SonarQube: Kod kalitesini izlemek ve statik kod analizi yapmak için kullanılır.
• Jenkins: Entegrasyon testleri için kullanılan sürekli entegrasyon sunucusudur.
• SonarQube Kod kapsamı (code coverage) analizi yapmak için kullanılır.
• Selenium WebDriver: Otomatikleştirilmiş entegrasyon testleri için sıklıkla kullanılır.

Projenin ölçeği, bütçesi ve zaman çerçevesi gibi faktörlere bağlı olarak oluşturulan otomasyon, özellikle büyük ve sürekli güncellenen projelerde, test süreçlerini hızlandırmak ve verimliliği artırmak için etkili bir yol sunar. Ancak, manuel testlerin sunduğu esneklik ve hızlı adaptasyon kabiliyeti, özellikle yeni ve karmaşık özelliklerin ilk kez test edilmesi durumunda yararlı olabilir.

Hangi Durumlarda Hangi Test Türü Tercih Edilmelidir?

• Manuel Testler: Keşifsel testler, kullanılabilirlik testleri, görsel testler ve karmaşık iş akışlarının test edilmesi için idealdir.
• Otomasyon Testleri: Tekrarlayan testler, regresyon testleri, performans testleri ve yük testleri için uygundur.

Gerçek Dünya Senaryolarından Örnekler

• Bir e-ticaret sitesinin kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi testleri için manuel testler daha uygundur.
• Bir bankacılık uygulamasının güvenlik açıklarını tespit etmek için otomasyon testleri kullanılabilir.
• Bir oyunun farklı platformlarda ve cihazlarda düzgün çalıştığından emin olmak için hem manuel hem de otomasyon testleri yapılmalıdır.
• Bir turizm firmasının altyapısını test ederken fonksiyonel, fonksiyonel olmayan bazı durumlarda manuel bazı durumlarda otomatik testler yapılmalıdır.

Sonuç olarak, manuel ve otomasyon testleri birbirini tamamlayan yöntemlerdir ve yazılım geliştirme sürecinde birlikte kullanılmaları en etkili sonucu verir. Projenin ihtiyaçlarına ve bütçesine göre doğru test stratejisini belirlemek, yazılım kalitesini sağlamak için önemlidir.

Beyaz Kutu, Siyah Kutu ve Gri Kutu Testleri: Yazılım Test Metodolojileri Arasındaki Farklar

Yazılım test metodolojileri, yazılımın farklı yönlerini test etmek için kullanılan farklı yaklaşımlardır. Beyaz kutu, siyah kutu ve gri kutu testleri, bu metodolojiler arasında en yaygın olarak kullanılanlardır.

Beyaz Kutu Testinin Tanımı ve Uygulamaları

Beyaz kutu testi, yazılımın iç yapısına, koduna ve algoritmalarına odaklanır. Bu test türü genellikle yazılım geliştiriciler tarafından yapılır. Bu test türleri, genellikle yazılım geliştiriciler tarafından uygulanır çünkü bu testlerin yapılabilmesi için yazılımın iç yapısının ve kodunun bilinmesi gerekir.

Beyaz kutu testleri, yazılımın iç yapısına, koduna ve işleyişine detaylı bir şekilde odaklanır. Bu tür testler genellikle yazılım geliştirme sürecinin erken aşamalarında gerçekleştirilir.

Ne Zaman Kullanılır?

• Birim testleri
• Entegrasyon testleri
• Kod kapsamı analizi
• Güvenlik açıklarının tespiti

Kullanılan Testler 

Unit Testing (Birim Testi)

Birim testi, yazılımın en küçük test edilebilir parçalarının (fonksiyonlar, metotlar, sınıflar) bağımsız olarak test edilmesi işlemidir. Kodun doğru çalışıp çalışmadığını doğrulamak için kullanılır.

Yazılımın en küçük birimlerini (fonksiyonlar, metodlar) test etmek için yazılım geliştiriciler tarafından ayrıntılı test senaryoları yazılır. Her fonksiyon veya metod için olası girdiler ve beklenen çıktılar belirlenir.

Geliştirme sürecinin ilk aşamalarında, her bir modülün veya komponentin ayrı ayrı test edilmesi gerektiğinde birim testleri devreye girer.

Integration Testing (Entegrasyon Testi)

Entegrasyon testi, birden fazla birimin veya modülün birlikte çalışabilirliğini test etmek için kullanılır. Bu test, modüller arası arayüzlerin ve etkileşimlerin doğru şekilde çalıştığını doğrular.

Bağımsız test edilmiş modüller bir araya getirilir ve bu modüllerin birlikte doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Bu, modüller arası veri akışı ve işlevsellik üzerine odaklanır.

Modüller veya sistem komponentleri bir araya getirildiğinde, aralarındaki veri akışı ve işlevsellik kontrol edilir.

Static Code Analysis (Statik Kod Analizi)

Statik kod analizi, kodun çalıştırılmasına gerek kalmadan, yazılımın kaynak kodunun incelenmesidir. Bu analizle, potansiyel hatalar, kod standardı ihlalleri ve performans sorunları tespit edilir.

Kodun çalıştırılmasına gerek kalmadan, kod üzerinde çeşitli kontroller yapılır. Potansiyel hatalar, kod standartlarına uyumluluk ve performans sorunları incelenir. Geliştirme sürecinin herhangi bir aşamasında, kodun kalitesini ve güvenliğini artırmak amacıyla kullanılır.

Path Testing (Yol Testi)

Yol testi, yazılımın mümkün olan tüm yollarını (if-else durumları, döngüler vb.) test ederek, tüm koşulların ve dallanmaların çalıştırılmasını sağlar.

Kodun içindeki tüm yolların test edilmesini gerektirir. Bütün şartların ve dallanmaların etkin bir şekilde test edilmesi sağlanır.

Yazılımın karmaşık mantıksal yapılarını içerdiği durumlarda, olası hata noktalarını tespit etmek için kullanılır.

Code Coverage Testing (Kod Kapsama Testi)

Kod kapsama testi, yazılım testlerinin kodun ne kadarını kapsadığını ölçer. Bu testle, testlerin eksik kaldığı veya daha fazla dikkat gerektiren kod bölgeleri belirlenir. Test sürecinin etkinliğini artırmak ve eksik kalan test senaryolarını belirlemek için kullanılır. Hangi kod bölümlerinin test edildiğini ve hangi bölümlerin test dışı kaldığını analiz eder.

Her test tekniği, yazılımın farklı yönlerini değerlendirir ve kalite güvencesinin kritik bir parçasıdır. Yazılım projelerinizde doğru teknikleri uygulamak, ürününüzün piyasaya sürüldüğünde yüksek kalitede olmasını sağlar.

Beyaz Kutu testi yapılırken yazılımın iç yapısı da incelendiği için daha kapsamlı testler yapılabilir. Bu aşamada geliştirme sürecinin erken aşamalarında hatalar tespit edilebilir. Kodun daha iyi anlaşılması ve optimize edilmesi sağlanır.

Siyah Kutu Testinin Tanımı ve Uygulamaları

Siyah kutu testi, yazılımın iç yapısını göz ardı ederek dıştan gelen girdilere ve çıktılara odaklanır. Bu test, uygulamanın kullanıcı arayüzü üzerinden gerçekleştirilir. Yazılımın iç yapısına veya koduna odaklanmaz, bunun yerine yazılımın dıştan nasıl tepki verdiğini ve kullanıcıların karşılaşabileceği işlevsellikleri test eder.

Yazılımın iç yapısı test edilmediği için bu testler hızlı gerçekleşir. Bu sebeple hızlı testler hem manuel hem de otomatize edilebilir şekilde yapılabilir. Seçim genellikle projenin gereksinimlerine, test süreçlerinin olgunluğuna ve mevcut kaynaklara bağlıdır.

Ne Zaman Kullanılır?

• Kabul testleri
• Sistem testleri
• Kullanılabilirlik testleri
• Performans testleri

Kullanılan Test Yöntemleri

Smoke Testing (Duman Testi) 

Smoke testi, özellikle yeni sürümler veya güncellemeler sonrasında yazılımın temel bileşenlerinin doğru şekilde çalıştığını kontrol eder. Burada yazılımın iç kod yapısına değil, dışa dönük fonksiyonlarının doğru çalışıp çalışmadığına bakılır.

Stress Testing (Stres Testi)

Stress testi, yazılımın veya sistemlerin yüksek yük altında nasıl performans gösterdiğini test eder. Bu süreçte sistem komponentlerinin nasıl işlediği değil, sistem üzerindeki aşırı yük veya talepler altında genel dayanıklılık ve performans incelenir.

Regression Testing (Regressyon Testi)

Regressyon testi, mevcut işlevselliği koruyup korumadığını görmek için yazılımda yapılan değişikliklerin test edilmesidir. Bu test kodun iç yapısına değil genellikle kullanıcı perspektifinden yazılımın doğru şekilde çalışıp çalışmadığını değerlendirir.

Bu test yöntemleri, yazılımın fonksiyonelliğini kullanıcı seviyesinde değerlendirir ve spesifik kod bloklarını veya algoritmaları analiz etmek yerine, yazılımın genel performansını ve kullanıcı arayüzünün davranışlarını inceler. Bu nedenle, genellikle black-box testing kategorisinde yer alırlar. Ancak, bu testlerin bazıları bazı durumlarda beyaz kutu teknikleriyle birleştirilebilir veya adaptasyon gösterebilir. Özellikle, stres ve regression testlerinde bazen sistemin iç yapılarına yönelik bilgiler de dikkate alınabilir, fakat bu genellikle testin odak noktası değildir.

Avantajları:

Yazılım, gerçek kullanıcıların nasıl kullanacağı göz önünde bulundurularak test edilir. Sistemi test eden test uzmanları, yazılımın iç yapısı hakkında bilgi sahibi olmadıkları için daha tarafsız testler yapabilirler. Bu aşamada test yapan kişiler daha az teknik bilgi gerektirir: Siyah kutu testleri için derinlemesine teknik bilgi gerekmez.

Gri Kutu Testinin Tanımı ve Uygulamaları

Gri kutu testi, beyaz kutu ve siyah kutu testlerinin bir kombinasyonudur. Bu test türünde, test uzmanları yazılımın iç yapısı hakkında kısmi bilgiye sahiptir. Bu bilgi, test senaryolarını daha etkili bir şekilde oluşturmak için kullanılır.

Ne Zaman Tercih Edilir?

• Entegrasyon testleri
• Web servisleri testleri
• Veritabanı testleri

Avantajları:

Beyaz kutu ve siyah kutu testlerinin avantajlarını birleştirir. Böylelikle daha etkili test senaryoları oluşturulmasını sağlar. Hem alt yapıya hem de kullanıcı deneyimine aşina olduğu için hem fonksiyonel hem de fonksiyonel olmayan testler için kullanılabilir.

Gri Kutu testleri beyaz kutu testleri kadar kapsamlı olmayabilir. Siyah kutu testleri kadar tarafsız olmayabilir. Beyaz kutu, siyah kutu ve gri kutu testleri, yazılım testinde kullanılan farklı yaklaşımlardır. Her bir yöntemin kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Hangi yöntemin kullanılacağı, testin amacına, yazılımın karmaşıklığına ve mevcut kaynaklara bağlı olarak değişir.

Fonksiyonel ve Regresyon Testi: Yazılım Test Süreçlerindeki Rolü ve Önemi

Yazılım test süreçlerinde, fonksiyonel ve regresyon testleri, yazılımın kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak için kritik öneme sahip iki temel test türüdür. Her iki test türü de yazılımın farklı yönlerini değerlendirerek, hataları tespit etmeyi ve yazılımın beklenen şekilde çalıştığından emin olmayı amaçlar.

Fonksiyonel test nedir?

Fonksiyonel test, bir yazılımın belirlenen gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını doğrulamak için yapılan test türüdür. Bu testler, yazılımın işlevselliğini, kullanıcı arayüzünü, API’lerini, veri tabanı bağlantılarını ve diğer bileşenlerini kontrol eder.

Fonksiyonel testin önemi ve uygulama alanları:

• Gereksinimlerin doğrulanması: Fonksiyonel testler, yazılımın belirlenen gereksinimlere uygun olarak çalıştığından emin olmak için kullanılır.
• Hata tespiti: Yazılımın beklenen şekilde çalışmadığı durumları tespit etmek için kullanılır.
• Kullanıcı deneyiminin iyileştirilmesi: Kullanıcı arayüzü ve kullanıcı deneyimi ile ilgili sorunları belirleyerek kullanıcı memnuniyetini artırmak için kullanılır.
• Yazılımın kalitesinin artırılması: Fonksiyonel testler, yazılımın genel kalitesini artırmak ve güvenilirliğini sağlamak için kullanılır.

Regresyon testi nedir?

Regresyon testi, yazılımda yapılan değişikliklerin (hata düzeltmeleri, yeni özellikler ekleme vb.) mevcut işlevselliği bozmadığını doğrulamak için yapılan test türüdür. Bu testler, yazılımın kararlılığını ve güvenilirliğini korumak için önemlidir.

Değişikliklerin test süreçlerine etkisi:

• Hata düzeltmeleri: Hata düzeltmelerinin yeni hatalara yol açmadığından emin olmak için regresyon testleri yapılır.
• Yeni özellikler: Yeni özelliklerin mevcut işlevselliği etkileyip etkilemediğini kontrol etmek için regresyon testleri yapılır.
• Performans iyileştirmeleri: Performans iyileştirmelerinin yazılımın diğer alanlarını olumsuz etkileyip etkilemediğini doğrulamak için regresyon testleri yapılır.

İki Test Türünün Karşılaştırılması

Özellik	Fonksiyonel Test	Regresyon Testi
Amaç	Yazılımın gereksinimleri karşılayıp karşılamadığını doğrulamak	Yazılımda yapılan değişikliklerin mevcut işlevselliği bozmadığını doğrulamak
Zamanlama	Geliştirme sürecinin her aşamasında yapılır	Yazılımda değişiklik yapıldıktan sonra yapılır
Kapsam	Yazılımın tüm işlevlerini kapsar	Değişikliklerden etkilenen alanları kapsar

Fonksiyonel ve regresyon testlerinin birlikte kullanımı:

Fonksiyonel ve regresyon testleri, yazılım geliştirme sürecinde birlikte kullanıldığında en etkili sonuçları verir. Fonksiyonel testler, yazılımın doğru çalıştığından emin olmak için kullanılırken, regresyon testleri, yapılan değişikliklerin yazılımı bozmadığından emin olmak için kullanılır. Bu iki test türü birlikte, yazılımın kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak için önemli bir rol oynar.

Yazılım Performans Testi: Stratejiler, Araçlar ve İpuçları

Yazılım performans testi, bir yazılım uygulamasının belirli koşullar altında nasıl performans gösterdiğini değerlendirmek için kullanılan bir test yöntemidir. Bu testler, yazılımın hızını, ölçeklenebilirliğini, kararlılığını ve kaynak kullanımını ölçerek, potansiyel performans sorunlarını belirlemeyi ve çözmeyi amaçlar.

Performans Testi Nedir?

Performans testi, yazılımın gerçek dünya koşullarında nasıl davranacağını simüle ederek, kullanıcıların deneyimleyeceği performansı tahmin etmeye yardımcı olur. Bu testler, yazılımın beklenen kullanıcı yükü altında, farklı donanım ve yazılım konfigürasyonlarında nasıl çalıştığını değerlendirmek için kullanılır.

Performans testinin önemi ve ne zaman yapılmalıdır?

Performans testi, yazılım geliştirme sürecinin önemli bir parçasıdır ve aşağıdaki durumlarda yapılmalıdır:

• Yeni bir yazılım uygulaması geliştirilirken: Performans sorunlarını erken tespit etmek ve çözmek için.
• Mevcut bir yazılım uygulamasında değişiklik yapılırken: Değişikliklerin performansı olumsuz etkileyip etkilemediğini kontrol etmek için.
• Yazılım uygulaması yeni bir ortama taşınırken: Yeni ortamın performansı nasıl etkilediğini görmek için.
• Kullanıcı sayısında veya işlem hacminde artış beklenirken: Yazılımın artan yüke dayanıp dayanamayacağını test etmek için.

Performans Testi Araçları ve Teknikleri

Popüler performans testi araçları:

• JMeter: Açık kaynaklı, yük testi ve performans ölçümü için kullanılan popüler bir araçtır.
• LoadRunner: Geniş kapsamlı bir performans testi aracıdır, ancak ücretli bir çözümdür.
• Gatling: Scala tabanlı, yüksek performanslı bir yük testi aracıdır.
• k6: Modern, geliştirici dostu bir yük testi aracıdır.

Performans testi stratejileri:

• Yük testi: Yazılımın belirli bir kullanıcı yükü altında nasıl performans gösterdiğini ölçer.
• Stres testi: Yazılımın aşırı yük altında nasıl davrandığını ve kırılma noktalarını belirler.
• Dayanıklılık testi: Yazılımın uzun süreli yük altında kararlılığını test eder.
• Spike testi: Yazılımın ani yük artışlarına nasıl tepki verdiğini ölçer.

Performans Testi Sonuçlarının Analizi

Test sonuçlarının değerlendirilmesi:

• Yanıt süresi: İsteklerin ne kadar sürede yanıtlandığını gösterir.
• İşlem hacmi: Belirli bir süre içinde kaç isteğin işlendiğini gösterir.
• Hata oranı: İsteklerin ne kadarının hatalı olduğunu gösterir.
• Kaynak kullanımı: İşlemci, bellek, disk ve ağ kullanımı gibi kaynakların nasıl kullanıldığını gösterir.

Performans bottlenecks ve çözüm yolları:

Performans testi sonuçları, yazılımın performansını olumsuz etkileyen darboğazları (bottlenecks) belirlemek için kullanılır. Bu darboğazlar, donanım, yazılım, veritabanı veya ağ kaynaklı olabilir. Darboğazları çözmek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

• Donanım yükseltme: Daha güçlü donanım kullanmak.
• Yazılım optimizasyonu: Kodun daha verimli çalışmasını sağlamak.
• Veritabanı optimizasyonu: Veritabanı sorgularını ve indekslerini optimize etmek.
• Ağ optimizasyonu: Ağ bant genişliğini artırmak veya ağ trafiğini optimize etmek.

Yazılım performans testi, yazılımın kalitesini ve kullanıcı memnuniyetini artırmak için önemli bir adımdır. Doğru araçlar, teknikler ve stratejiler kullanılarak yapılan performans testleri, yazılımın gerçek dünya koşullarında nasıl performans göstereceği hakkında değerli bilgiler sağlar ve potansiyel sorunların çözülmesine yardımcı olur.

6. Kullanılabilirlik ve Güvenlik Testleri: Yazılımın Kullanıcı Deneyimi ve Güvenliğini Optimize Etme

Kullanılabilirlik Testinin Temelleri

• Kullanılabilirlik testi nedir?

Kullanılabilirlik testi, bir yazılımın kullanıcılar tarafından ne kadar kolay ve etkili bir şekilde kullanılabildiğini değerlendirmek için yapılan bir test türüdür. Bu testler, kullanıcıların yazılımla etkileşimlerini gözlemleyerek, tasarım, gezinme, içerik ve genel kullanıcı deneyimi ile ilgili sorunları belirlemeyi amaçlar.

• Kullanılabilirlik testi nasıl yapılır?

Kullanılabilirlik testleri, genellikle gerçek kullanıcılarla gerçekleştirilir. Kullanıcılara belirli görevler verilir ve bu görevleri yerine getirirken gözlemlenirler. Kullanıcıların davranışları, karşılaştıkları sorunlar ve geri bildirimleri kaydedilir. Bu veriler daha sonra yazılımın kullanılabilirliğini iyileştirmek için kullanılır.

Güvenlik Testinin Önemi

• Güvenlik testi nedir?

Güvenlik testi, bir yazılımın güvenlik açıklarını belirlemek ve düzeltmek için yapılan bir test türüdür. Bu testler, yazılımın yetkisiz erişime, veri hırsızlığına, kötü amaçlı yazılımlara ve diğer güvenlik tehditlerine karşı ne kadar dirençli olduğunu değerlendirir.

• Güvenlik testi süreçleri ve araçları:

Güvenlik testleri, genellikle aşağıdaki süreçleri içerir:

1. Zafiyet taraması: Yazılımda bilinen güvenlik açıklarını tespit etmek için otomatik araçlar kullanılır.
2. Sızma testi (Penetration testing): Yazılımın güvenliğini test etmek için etik hackerlar tarafından gerçekleştirilen simüle edilmiş saldırılardır.
3. Kod incelemesi: Yazılım kodunda güvenlik açıklarını manuel olarak aramak için yapılır.

Testlerin Kullanıcı Deneyimi Üzerindeki Etkisi

• Testlerin UX/UI üzerindeki doğrudan etkileri:

Kullanılabilirlik ve güvenlik testleri, kullanıcı deneyimi (UX) ve kullanıcı arayüzü (UI) üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Kullanılabilirlik testleri, kullanıcıların yazılımı daha kolay ve etkili bir şekilde kullanmalarını sağlayacak iyileştirmelerin yapılmasına yardımcı olur. Güvenlik testleri ise, kullanıcıların verilerinin ve bilgilerinin güvende olmasını sağlayarak güvenilir bir kullanıcı deneyimi sunar.

• Kullanıcı memnuniyetinin artırılması:

Kullanılabilirlik ve güvenlik testleri, kullanıcı memnuniyetini artırmak için önemlidir. Kullanıcı dostu ve güvenli bir yazılım, kullanıcıların yazılımı daha fazla kullanmasını ve yazılıma daha fazla güvenmesini sağlar. Bu da kullanıcı memnuniyetini ve sadakatini artırır.

7. Yazılım Test Dokümantasyonu: Test Planı ve Senaryolarının Hazırlanması

Test Planının Oluşturulması

• Test planı nedir ve nasıl hazırlanır?

Test planı, bir yazılım projesinin test sürecini tanımlayan bir belgedir. Test hedeflerini, kapsamını, yaklaşımlarını, kaynaklarını, zaman çizelgesini ve test edilecek özellikleri belirtir. Test planı, test ekibi için bir yol haritası görevi görür ve test sürecinin başarılı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olur.

• Test planının içermesi gerekenler:

Test planı genellikle aşağıdaki bilgileri içerir:

1. Test hedefleri
2. Test kapsamı
3. Test yaklaşımları
4. Test ortamı
5. Test verileri
6. Test araçları
7. Test görevleri
8. Test zaman çizelgesi
9. Riskler ve varsayımlar
10. Test ölçütleri

Test Senaryo ve Vakalarının Hazırlanması

• Etkili test senaryoları nasıl yazılır?

Etkili test senaryoları, yazılımın belirli bir işlevselliğini veya özelliğini test etmek için adım adım talimatlar içeren belgelerdir. Test senaryoları, test amacını, test adımlarını, beklenen sonuçları ve test verilerini içermelidir.

• Test vakalarının detaylandırılması:

Test vakaları, test senaryolarının daha detaylı bir şekilde açıklandığı belgelerdir. Test vakaları, test senaryosunda belirtilen her adım için girdi değerlerini, beklenen çıktı değerlerini ve test koşullarını içerir.

Dokümantasyonun Test Süreçlerine Katkısı

• Dokümantasyonun önemi:

Yazılım test dokümantasyonu, test sürecinin başarısı için kritik öneme sahiptir. Test planı, test senaryoları ve test vakaları, test ekibinin testleri doğru ve tutarlı bir şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, dokümantasyon, test sonuçlarının izlenmesini ve raporlanmasını kolaylaştırır.

• Dokümantasyonun test süreçlerini nasıl iyileştirdiği:

Yazılım test dokümantasyonu, test süreçlerini aşağıdaki şekillerde iyileştirebilir:

1. İletişimi kolaylaştırır: Test ekibi üyeleri arasındaki iletişimi kolaylaştırır ve herkesin aynı hedeflere doğru çalışmasını sağlar.
2. Tutarlılığı sağlar: Testlerin tutarlı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
3. İzlenebilirliği artırır: Test sonuçlarının izlenmesini ve raporlanmasını kolaylaştırır.
4. Verimliliği artırır: Testlerin daha verimli bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

8. Yazılım Test Süreçlerinde Test Durumlarının Oluşturulması ve İzlenmesi

Test Durumlarının Oluşturulması

• Test durumu nedir ve nasıl oluşturulur?

Test durumu, bir test senaryosunun belirli bir koşul altında yürütülmesiyle elde edilen sonuçları ifade eder. Test durumları, test senaryolarının gerçek dünya koşullarında nasıl çalıştığını doğrulamak için kullanılır.

Test durumları, test senaryolarındaki her adım için farklı girdi değerleri, beklenen çıktı değerleri ve test koşulları belirtilerek oluşturulur.

• Test durumlarının yazılım test süreçlerindeki yeri:

Test durumları, yazılım test sürecinin önemli bir parçasıdır. Test senaryolarının gerçek dünya koşullarında nasıl çalıştığını doğrulamak için kullanılırlar. Test durumları, yazılımın farklı koşullar altında nasıl davrandığını anlamayı ve potansiyel sorunları belirlemeyi sağlar.

Test Süreçlerinin İzlenmesi

• Test süreçlerinin izlenmesi ve yönetimi:

Test süreçlerinin izlenmesi ve yönetimi, testlerin planlandığı gibi ilerlemesini ve tamamlanmasını sağlamak için önemlidir. Test yöneticileri, testlerin ilerlemesini takip eder, sorunları çözer ve test sonuçlarını raporlar.

• Test süreçlerinde verimliliği artırma yöntemleri:

Test süreçlerinde verimliliği artırmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

1. Test otomasyonu: Tekrarlayan testleri otomatikleştirerek zaman ve kaynak tasarrufu sağlamak.
2. Test yönetim araçları: Test planlama, test yürütme ve test raporlama gibi test süreçlerini yönetmek için araçlar kullanmak.
3. Erken test: Geliştirme sürecinin erken aşamalarında testlere başlamak.
4. Test önceliklendirme: En önemli testleri önceliklendirerek test sürecini optimize etmek.

Test Raporlama ve Değerlendirme

• Test sonuçlarının raporlanması:

Test sonuçları, yazılımın kalitesi hakkında bilgi vermek için raporlanır. Test raporları, test edilen özellikleri, test edilen senaryoları, test sonuçlarını ve tespit edilen sorunları içermelidir.

• Test süreçlerinin değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi:

Test süreçlerinin değerlendirilmesi, gelecekteki testlerin daha etkili olmasını sağlamak için önemlidir. Test yöneticileri, test sonuçlarını analiz ederek test süreçlerindeki iyileştirme alanlarını belirleyebilirler.

DevOps teorisinde, yazılım geliştirme sürecinin çeşitli aşamaları için ideal ortam yapılandırmaları üzerine pek çok farklı ortam bulunmaktadır.

1. Geliştirme Ortamı (Development): Burası, yazılım geliştiricilerin kod yazdığı ve temel fonksiyonel testleri gerçekleştirdiği ilk duraktır. Bu ortam, hızlı değişiklik ve iterasyon için tasarlanmıştır.
2. Test Ortamı (Testing): Geliştirme aşamasından sonra, yazılım burada daha detaylı test süreçlerinden geçer. Bu ortam, yazılımın çeşitli kullanıcı senaryolarında veya yazılımın kendi içerisindeki süreçlerde nasıl performans gösterdiğini test etmek için kullanılır.
3. Staging Ortamı: Üretim ortamının bir aynası olarak işlev görür ve yazılımın canlı ortama çıkmadan önce son kullanıcı deneyimini simüle eder. Burada en önemli olan olay temel işlevlerin sorunsuz çalışmasıdır. Bu ortam, yazılımın gerçek dünya koşullarında nasıl işleyeceğini görme fırsatı verir.
4. Üretim Ortamı (Production): Yazılımın son kullanıcılar tarafından kullanıldığı canlı ortamdır. Burada performans, güvenlik ve kullanılabilirlik en yüksek öneme sahiptir.

Ancak, araştırmalarım sonucunda gördüm ki, teorideki bu ideal senaryolar her zaman pratikte aynı şekilde yansımıyor. Pratikte, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde kaynak kısıtlılıkları, ekip yeteneklerinin çeşitliliği ve mevcut teknoloji altyapısının sınırlamaları gibi faktörler, teoride önerilen ideal ortam yapılandırmalarının tam olarak uygulanmasını zorlaştırabilmektedir. Örneğin, bazı şirketler maliyet ve kaynak optimizasyonu nedeniyle test ve staging ortamlarını birleştirebilir ya da bazı küçük geliştirmeleri direkt olarak üretim ortamına alabilir.

2. Yazılım Geliştirme Ortamları: Hangi Ortam Ne Zaman Kullanılır?

Yazılım geliştirme süreci, çeşitli ortamların etkili bir şekilde kullanılmasını gerektirir. Her bir ortam, projenin farklı aşamalarında belirli roller üstlenir ve yazılımın başarılı bir şekilde geliştirilmesi, test edilmesi ve dağıtılması için kritik öneme sahiptir. Ancak yukarıda dediğim gibi bu ortamların hepsi her yazılım firmasında bulunmayabilir.

Local Ortam

Local ortam, geliştiricilerin yazılım uygulamalarını kendi bilgisayarlarında çalıştırıp test edebildikleri bir ortamdır. Bu ortam, yazılım geliştirme süreçlerinde önemli avantajlar sağlar. Öncelikle, geliştiriciler kodlarını hızlı bir şekilde test edip hataları anında tespit edebilir ve düzeltebilirler. Bu, geliştirme sürecini hızlandırır ve verimliliği artırır. Ayrıca, local ortamlar, geliştiricilere bağımsız çalışabilme olanağı sunar, böylece ekip üyeleri birbirlerinden bağımsız olarak kendi kodlarını geliştirebilir ve test edebilirler.

Geliştirme Ortamı (Development)

Yazılımın ilk kodları yazıldığında ve geliştirme sürecinin başlarında kullanılır. Geliştiricilerin yeni özellikler eklemesi, kod değişiklikleri yapması ve ilk düzeydeki testleri (unit testler gibi) gerçekleştirmesi için bir alan sağlar. Hızlı değişim ve sürekli güncellemelere açık, geliştiricilerin kolayca erişebileceği ve kontrol edebileceği bir yapıdadır.

Test Ortamı (Testing)

Geliştirme ortamında yapılan değişikliklerin stabil olduğu ve daha kapsamlı testler gerektiği zaman kullanılır. Yazılımın farklı senaryolarda doğru çalıştığını doğrulamak için daha detaylı testler (entegrasyon testleri, regresyon testleri) yapılır. Gerçek kullanıcı verilerine benzer, kontrol edilmiş verilerle yapılandırılmış bir ortamdır. Bu, yazılımın farklı durumlarda nasıl tepki vereceğini görmek için idealdir.

Staging Ortamı

Yazılımın neredeyse yayın aşamasına geldiği ve son kullanıcı deneyimini mümkün olduğunca gerçekçi bir şekilde simüle etmek istediğinizde kullanılır. Üretim ortamına geçmeden önce yazılımı final testlerinden geçirmek ve potansiyel sorunları gidermek için kullanılır. Üretim ortamına mümkün olduğunca benzer şekilde yapılandırılır, böylece yazılımın canlı ortamda nasıl performans göstereceği konusunda güvenilir veriler sağlar.

Üretim Ortamı (Production)

Yazılım testleri başarıyla geçtiğinde ve kullanıma hazır olduğunda kullanılır. Son kullanıcılara yazılımı sunmak ve gerçek dünya koşullarında çalıştırmak. En stabil ve güvenli ortam olması gerekmektedir. Performans, güvenlik ve kullanılabilirlik burada en yüksek önceliklere sahiptir.

Sandbox Ortamı

Yeni fikirlerin veya daha riskli değişikliklerin güvenli bir şekilde test edilmesi gerektiğinde kullanılır. Geliştiricilere, mevcut sistemlere zarar vermeden denemeler yapma fırsatı sunar. Ayrıca, yeni geliştiricilerin sistemi tanıması ve deneyim kazanması için ideal bir ortamdır. Gerçek verilerden izole edilmiş, deneysel çalışmalar için tasarlanmış bir yapıdadır. Bu ortam, diğer ortamları etkilemeden yeni kodların veya özelliklerin serbestçe test edilmesine olanak tanır.

Performans Test Ortamı

Yazılımın performansını, yük altında nasıl tepki vereceğini ve ölçeklenebilirliğini test etmek gerektiğinde kullanılır. Yazılımın yüksek trafik veya veri yoğunluğu gibi çeşitli stres koşullarında nasıl performans gösterdiğini ölçmek. Gerçek üretim ortamına benzer şekilde yapılandırılmıştır, ancak daha fazla kontrol ve izleme araçlarına sahiptir. Performans bottlenecks (darboğazları) ve hataları belirlemek için özel araçlar ve simülasyonlar içerir.

Backup (Yedekleme) Ortamı

Felaket kurtarma prosedürlerinin etkinliğini test etmek ve veri yedekleme süreçlerini doğrulamak için kullanılır. Kuruluşun verilerinin güvenliğini sağlamak ve herhangi bir veri kaybı durumunda verilerin hızla geri yüklenebilmesini test etmek. Gerçek veri yedeklerini kullanarak, felaket durumlarında veri geri yükleme süreçlerini ve zamanlarını simüle eder. Bu, gerçek bir felaket anında hazırlıklı olmayı garanti altına alır.

Eğitim Ortamı

Yeni kullanıcıların veya geliştiricilerin eğitim sürecinde yazılımla çalışmaları gerektiğinde kullanılır. Gerçek sistemler üzerinde herhangi bir risk oluşturmadan kullanıcıların yazılımı kullanmayı öğrenmelerini sağlamak. Gerçek üretim ortamına benzer fakat etkileşimlerin gerçek sonuçlar doğurmadığı bir yapıdadır. Bu ortamda kullanıcılar, yazılımın özelliklerini keşfedebilir ve çeşitli senaryoları deneyimleyebilirler.

Beta Test Ortamı

Yeni özelliklerin veya güncellemelerin son kullanıcılara sunulmadan önce seçilmiş bir kullanıcı grubu tarafından test edilmesi gerektiğinde kullanılır. Gerçek kullanıcılar tarafından erken geri bildirim toplamak ve yeni özelliklerin veya güncellemelerin kullanıcı deneyimine olan etkisini değerlendirmek. Genellikle kısıtlı bir kullanıcı kitlesine açıktır ve gerçek kullanıcı verileri ile çalışır. Bu ortam, yazılımın piyasaya sürülmesinden önce potansiyel sorunları gidermek için değerli içgörüler sağlar.

Her bir ortamın etkin kullanımı, yazılım geliştirme sürecinin başarısında önemli bir rol oynar. Doğru zamanlarda ve uygun şekillerde kullanıldıklarında, bu ortamlar yazılımın kalitesini artırır, hataları minimize eder ve kullanıcı memnuniyetini sağlamaya yardımcı olur.

3. Staging’den Prodüksiyona: Yazılım Ortamlarının Kritik Rolü

Staging ve Prodüksiyon Ortamlarının Tanımları ve Farkları Staging ortamının, yazılımın son kullanıcıya sunulmadan önceki son testler için kullanıldığı ve prodüksiyon ortamının ise yazılımın canlı kullanıma sunulduğu ortam olduğu açıklanır. Her iki ortam arasındaki temel farklar, kullanım amaçları ve yapılandırmaları üzerinde durulur.

Bu Ortamların Yazılım Kalitesi ve Kullanıcı Deneyimi Üzerindeki Etkileri Staging ortamında yapılan testlerin ve son kontrollerin yazılım kalitesi üzerinde nasıl bir etki yarattığı, bu süreçlerin yazılım hatalarını azaltma ve kullanıcı deneyimini iyileştirme potansiyelleri incelenir. Prodüksiyon ortamının performansı, güvenliği ve kullanılabilirliği gibi unsurlar da değerlendirilir.

Staging’den Prodüksiyona Geçiş Sürecinde En İyi Uygulamalar Bu bölümde, yazılımın staging ortamından prodüksiyon ortamına sorunsuz bir geçiş yapabilmesi için izlenmesi gereken en iyi uygulamalar ve dikkat edilmesi gereken noktalar detaylandırılır. Yeni yazılım sürümlerinin veya güncellemelerinin dağıtımını planlamak ve uygulamak için kullanılan yöntemlerdir. Bu stratejiler, yazılımın kullanıcılarla buluşturulma sürecini optimize etmeyi ve olası sorunları minimize etmeyi amaçlar.

API (Application Programming Interface – Uygulama Programlama Arayüzü), farklı yazılım uygulamalarının birbiriyle iletişim kurmasını sağlayan ara yüzdür.

API Nasıl Çalışır?

1. İstek (Request): Bir uygulama (istemci), API’ye belirli bir bilgi veya işlem talebi gönderir. Bu talep, genellikle HTTP (Hypertext Transfer Protocol) gibi bir protokol üzerinden gönderilir.

2. API Uç Noktası (Endpoint): API, talebi belirli bir uç noktada alır. Uç noktalar, API’nin farklı işlevlerini veya kaynaklarını temsil eder. Örneğin, bir hava durumu API’sinde, belirli bir şehrin hava durumunu almak için bir uç nokta bulunabilir.

3. İşlem: API, talebi alır ve ilgili işlemi gerçekleştirir. Bu işlem, veritabanına erişim, hesaplama yapma veya başka bir uygulamayla etkileşim kurma gibi farklı şekillerde olabilir.

4. Yanıt (Response): API, işlemin sonucunu bir yanıt olarak istemciye gönderir. Yanıt, genellikle JSON (JavaScript Object Notation) veya XML (Extensible Markup Language) gibi standart bir formatta olur.

5. İletişim Protokolü: API’ler, isteklerin ve yanıtların nasıl biçimlendirileceğini ve iletileceğini tanımlamak için HTTP veya HTTPS gibi protokolleri kullanır.

6. Veri Formatı: İstemci ile sunucu arasında değiş tokuş edilen veriler, JSON veya XML gibi standartlaştırılmış formatları takip eder.

7. Kimlik Doğrulama ve Yetkilendirme: API’ler genellikle kimlik doğrulama (API anahtarları, jetonlar) ve yetkilendirme gerektirir, böylece veri ve işlemler üzerinde erişim kontrolü sağlanır.

API’ler, harici hizmetlerin  entegrasyonundan yazılım sistemleri içinde iletişimi kolaylaştırmaya kadar çeşitli kullanımlar sağlar. Bir çok farklı firmanın kendi uygulamalarını kullanabilmek için API’ları bulunur. Bu firmaların uygulamalarına entegre olabilmek için API ile iletişime geçmeniz gereklidir. Türkiye’de bir çok farklı firma aşağıdaki API  kullanarak geliştirme yaparlar.

1. TCKN Doğrulama API: Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası (TCKN) doğrulama hizmeti sunan API’ler, çeşitli uygulamalarda kimlik doğrulaması yapmak için kullanılır.
2. MERNIS API: Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNIS) API, vatandaşlık bilgilerini doğrulamak ve nüfus bilgilerini almak için kullanılır.
3. e-Devlet API: Kamu hizmetlerine erişim sağlayan e-Devlet kapısı API’leri, çeşitli kamu hizmetlerine entegre edilerek kullanıcılara hizmet sunar.
4. Banka API’leri: Türkiye’deki bankaların sağladığı API’ler, bankacılık işlemlerinin otomasyonunu sağlar. Örneğin, Garanti BBVA, İş Bankası ve Akbank gibi bankaların sunduğu ödeme, havale, bakiye sorgulama ve hesap bilgileri API’leri.
5. PTT Kargo API: PTT Kargo, kargo gönderim ve takip işlemlerini kolaylaştırmak için API hizmetleri sunar.
6. Hava Durumu API’leri: Türkiye’deki hava durumu verilerini sağlamak için kullanılan API’ler. Örneğin, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün sağladığı hava durumu verileri.
7. IBB Açık Veri API’leri: İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin sağladığı açık veri API’leri, toplu taşıma bilgileri, trafik durumu, etkinlikler gibi çeşitli verileri sağlar.
8. TCMB Döviz Kurları API: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sağladığı API’ler, döviz kurları ve ekonomik verileri almak için kullanılır.
9. Vergi API’leri: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) sağladığı API’ler, vergi borcu sorgulama, beyanname verme ve diğer vergi işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılır.

Bu API’ler, çeşitli uygulama ve sistemlerin birbirleriyle entegre olmasını sağlar ve kullanıcı deneyimini iyileştirir.

API’lerle bağlantı kurmak için aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. API Dökümantasyonunu İnceleyin

Öncelikle kullanmak istediğiniz API’nin dökümantasyonunu dikkatlice okuyun. Dökümantasyon, API’nin nasıl kullanılacağını, hangi uç noktaların mevcut olduğunu, hangi parametrelerin gerektiğini ve yanıtların nasıl formatlandığını açıklar.

2. API Anahtarı veya Kimlik Doğrulama Bilgisi Alın

Birçok API, kullanmadan önce kimlik doğrulama gerektirir. Genellikle API anahtarı, token veya OAuth gibi yöntemlerle kimlik doğrulama yapılır. İlgili platformdan veya hizmet sağlayıcıdan bir API anahtarı veya kimlik doğrulama bilgisi almanız gerekebilir.

3. API İsteklerini Hazırlayın

API’ye istek göndermek için genellikle HTTP istemcileri kullanılır. Bu, doğrudan bir web tarayıcısı, Postman gibi bir araç veya bir programlama dili (örneğin Python, JavaScript) ile yapılabilir.

4. İstek Parametrelerini Ayarlayın

API istekleri genellikle bazı parametreler gerektirir. Bu parametreler URL’de query string olarak veya isteğin gövdesinde JSON formatında gönderilebilir.

5. API Yanıtlarını İşleme

API’den gelen yanıtlar genellikle JSON veya XML formatında olur. Yanıtları işlemek ve kullanmak için uygun bir yöntem kullanmalısınız.

6. Hata Yönetimi

API isteklerinde hata durumlarını (örneğin, 404 Not Found, 500 Internal Server Error) doğru bir şekilde yönetmek önemlidir. Yanıt kodlarını kontrol ederek ve uygun hata mesajları göstererek kullanıcılara bilgi verebilirsiniz.

Bu adımları izleyerek, Türkiye’de yaygın olarak kullanılan API’ler dahil olmak üzere herhangi bir API ile bağlantı kurabilirsiniz.