DevOps, yazılım geliştirme (Development) ve operasyon (Operations) ekipleri arasındaki işbirliğini ve iletişimi artırarak, yazılım uygulamalarının ve hizmetlerinin daha hızlı ve verimli bir şekilde sunulmasını sağlar. Bu yaklaşım sürekli entegrasyon (CI), sürekli teslimat (CD) ve izleme gibi uygulamaları kullanarak, yazılım geliştirme ve altyapı yönetim süreçlerini optimize eder. Böylece, kurumlar daha hızlı yenilik yapabilir, hataları hızlıca düzeltebilir ve müşterilerine daha iyi hizmet sunabilirler. Bu da rekabet avantajı sağlar.
Bir DevOps modelinde geliştirme ve operasyon ekipleri birbirinden kopuk olmamalıdır. Bazen bu iki ekip tek bir ekip haline getirilir ve ekipteki mühendisler geliştirme ve testten dağıtım ve operasyona kadar bir uygulamanın yaşam döngüsünün tamamında çalışırken tek bir işlevle kısıtlı olmayan bir dizi beceri edinir.
DevOps modelinde geliştirme ve operasyon ekipleri arasındaki kopukluk ortadan kaldırılır. Bu modelde ekipler genellikle birlikte çalışır ve yazılımcılar, uygulamanın yaşam döngüsünün geliştirme, test, dağıtım ve operasyon gibi tüm aşamalarında birlikte çalışmalıdır. Bu birlikte çalışma durumunda ekiplerin birbirleriyle kurduğu iletişim sayesinde işleri canlı ortama alma sürecinde yaşamış oldukları sorunları azaltır. Gün içerisinde gerçekleşen entegrasyonlar ve teslimat (CI/CD) süreçleri sayesinde geliştirilen yeni özellikler, fixler veya güncellemeler daha hızlı bir şekilde kullanıcılara ulaştırılır. Bu süreçten oluşturulan otomasyon ve sürekli test süreçlerine ait ortamlar yazılım kalitesini artırır ve hataları erken tespit etmeyi sağlar. Bu yazımızda şirketlerin kullandığı ortamlardan bahsedeceğiz. Genel olarak çoğu şirket bu kadar farklı ortamlarda çalışmıyor.
DevOps teorisinde, yazılım geliştirme sürecinin çeşitli aşamaları için ideal ortam yapılandırmaları üzerine pek çok farklı ortam bulunmaktadır.
- Geliştirme Ortamı (Development): Burası, yazılım geliştiricilerin kod yazdığı ve temel fonksiyonel testleri gerçekleştirdiği ilk duraktır. Bu ortam, hızlı değişiklik ve iterasyon için tasarlanmıştır.
- Test Ortamı (Testing): Geliştirme aşamasından sonra, yazılım burada daha detaylı test süreçlerinden geçer. Bu ortam, yazılımın çeşitli kullanıcı senaryolarında veya yazılımın kendi içerisindeki süreçlerde nasıl performans gösterdiğini test etmek için kullanılır.
- Staging Ortamı: Üretim ortamının bir aynası olarak işlev görür ve yazılımın canlı ortama çıkmadan önce son kullanıcı deneyimini simüle eder. Burada en önemli olan olay temel işlevlerin sorunsuz çalışmasıdır. Bu ortam, yazılımın gerçek dünya koşullarında nasıl işleyeceğini görme fırsatı verir.
- Üretim Ortamı (Production): Yazılımın son kullanıcılar tarafından kullanıldığı canlı ortamdır. Burada performans, güvenlik ve kullanılabilirlik en yüksek öneme sahiptir.
Ancak, araştırmalarım sonucunda gördüm ki, teorideki bu ideal senaryolar her zaman pratikte aynı şekilde yansımıyor. Pratikte, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde kaynak kısıtlılıkları, ekip yeteneklerinin çeşitliliği ve mevcut teknoloji altyapısının sınırlamaları gibi faktörler, teoride önerilen ideal ortam yapılandırmalarının tam olarak uygulanmasını zorlaştırabilmektedir. Örneğin, bazı şirketler maliyet ve kaynak optimizasyonu nedeniyle test ve staging ortamlarını birleştirebilir ya da bazı küçük geliştirmeleri direkt olarak üretim ortamına alabilir.
2. Yazılım Geliştirme Ortamları: Hangi Ortam Ne Zaman Kullanılır?
Yazılım geliştirme süreci, çeşitli ortamların etkili bir şekilde kullanılmasını gerektirir. Her bir ortam, projenin farklı aşamalarında belirli roller üstlenir ve yazılımın başarılı bir şekilde geliştirilmesi, test edilmesi ve dağıtılması için kritik öneme sahiptir. Ancak yukarıda dediğim gibi bu ortamların hepsi her yazılım firmasında bulunmayabilir.
Local Ortam
Local ortam, geliştiricilerin yazılım uygulamalarını kendi bilgisayarlarında çalıştırıp test edebildikleri bir ortamdır. Bu ortam, yazılım geliştirme süreçlerinde önemli avantajlar sağlar. Öncelikle, geliştiriciler kodlarını hızlı bir şekilde test edip hataları anında tespit edebilir ve düzeltebilirler. Bu, geliştirme sürecini hızlandırır ve verimliliği artırır. Ayrıca, local ortamlar, geliştiricilere bağımsız çalışabilme olanağı sunar, böylece ekip üyeleri birbirlerinden bağımsız olarak kendi kodlarını geliştirebilir ve test edebilirler.
Geliştirme Ortamı (Development)
Yazılımın ilk kodları yazıldığında ve geliştirme sürecinin başlarında kullanılır. Geliştiricilerin yeni özellikler eklemesi, kod değişiklikleri yapması ve ilk düzeydeki testleri (unit testler gibi) gerçekleştirmesi için bir alan sağlar. Hızlı değişim ve sürekli güncellemelere açık, geliştiricilerin kolayca erişebileceği ve kontrol edebileceği bir yapıdadır.
Test Ortamı (Testing)
Geliştirme ortamında yapılan değişikliklerin stabil olduğu ve daha kapsamlı testler gerektiği zaman kullanılır. Yazılımın farklı senaryolarda doğru çalıştığını doğrulamak için daha detaylı testler (entegrasyon testleri, regresyon testleri) yapılır. Gerçek kullanıcı verilerine benzer, kontrol edilmiş verilerle yapılandırılmış bir ortamdır. Bu, yazılımın farklı durumlarda nasıl tepki vereceğini görmek için idealdir.
Staging Ortamı
Yazılımın neredeyse yayın aşamasına geldiği ve son kullanıcı deneyimini mümkün olduğunca gerçekçi bir şekilde simüle etmek istediğinizde kullanılır. Üretim ortamına geçmeden önce yazılımı final testlerinden geçirmek ve potansiyel sorunları gidermek için kullanılır. Üretim ortamına mümkün olduğunca benzer şekilde yapılandırılır, böylece yazılımın canlı ortamda nasıl performans göstereceği konusunda güvenilir veriler sağlar.
Üretim Ortamı (Production)
Yazılım testleri başarıyla geçtiğinde ve kullanıma hazır olduğunda kullanılır. Son kullanıcılara yazılımı sunmak ve gerçek dünya koşullarında çalıştırmak. En stabil ve güvenli ortam olması gerekmektedir. Performans, güvenlik ve kullanılabilirlik burada en yüksek önceliklere sahiptir.
Sandbox Ortamı
Yeni fikirlerin veya daha riskli değişikliklerin güvenli bir şekilde test edilmesi gerektiğinde kullanılır. Geliştiricilere, mevcut sistemlere zarar vermeden denemeler yapma fırsatı sunar. Ayrıca, yeni geliştiricilerin sistemi tanıması ve deneyim kazanması için ideal bir ortamdır. Gerçek verilerden izole edilmiş, deneysel çalışmalar için tasarlanmış bir yapıdadır. Bu ortam, diğer ortamları etkilemeden yeni kodların veya özelliklerin serbestçe test edilmesine olanak tanır.
Performans Test Ortamı
Yazılımın performansını, yük altında nasıl tepki vereceğini ve ölçeklenebilirliğini test etmek gerektiğinde kullanılır. Yazılımın yüksek trafik veya veri yoğunluğu gibi çeşitli stres koşullarında nasıl performans gösterdiğini ölçmek. Gerçek üretim ortamına benzer şekilde yapılandırılmıştır, ancak daha fazla kontrol ve izleme araçlarına sahiptir. Performans bottlenecks (darboğazları) ve hataları belirlemek için özel araçlar ve simülasyonlar içerir.
Backup (Yedekleme) Ortamı
Felaket kurtarma prosedürlerinin etkinliğini test etmek ve veri yedekleme süreçlerini doğrulamak için kullanılır. Kuruluşun verilerinin güvenliğini sağlamak ve herhangi bir veri kaybı durumunda verilerin hızla geri yüklenebilmesini test etmek. Gerçek veri yedeklerini kullanarak, felaket durumlarında veri geri yükleme süreçlerini ve zamanlarını simüle eder. Bu, gerçek bir felaket anında hazırlıklı olmayı garanti altına alır.
Eğitim Ortamı
Yeni kullanıcıların veya geliştiricilerin eğitim sürecinde yazılımla çalışmaları gerektiğinde kullanılır. Gerçek sistemler üzerinde herhangi bir risk oluşturmadan kullanıcıların yazılımı kullanmayı öğrenmelerini sağlamak. Gerçek üretim ortamına benzer fakat etkileşimlerin gerçek sonuçlar doğurmadığı bir yapıdadır. Bu ortamda kullanıcılar, yazılımın özelliklerini keşfedebilir ve çeşitli senaryoları deneyimleyebilirler.
Beta Test Ortamı
Yeni özelliklerin veya güncellemelerin son kullanıcılara sunulmadan önce seçilmiş bir kullanıcı grubu tarafından test edilmesi gerektiğinde kullanılır. Gerçek kullanıcılar tarafından erken geri bildirim toplamak ve yeni özelliklerin veya güncellemelerin kullanıcı deneyimine olan etkisini değerlendirmek. Genellikle kısıtlı bir kullanıcı kitlesine açıktır ve gerçek kullanıcı verileri ile çalışır. Bu ortam, yazılımın piyasaya sürülmesinden önce potansiyel sorunları gidermek için değerli içgörüler sağlar.
Her bir ortamın etkin kullanımı, yazılım geliştirme sürecinin başarısında önemli bir rol oynar. Doğru zamanlarda ve uygun şekillerde kullanıldıklarında, bu ortamlar yazılımın kalitesini artırır, hataları minimize eder ve kullanıcı memnuniyetini sağlamaya yardımcı olur.
3. Staging’den Prodüksiyona: Yazılım Ortamlarının Kritik Rolü
Staging ve Prodüksiyon Ortamlarının Tanımları ve Farkları Staging ortamının, yazılımın son kullanıcıya sunulmadan önceki son testler için kullanıldığı ve prodüksiyon ortamının ise yazılımın canlı kullanıma sunulduğu ortam olduğu açıklanır. Her iki ortam arasındaki temel farklar, kullanım amaçları ve yapılandırmaları üzerinde durulur.
Bu Ortamların Yazılım Kalitesi ve Kullanıcı Deneyimi Üzerindeki Etkileri Staging ortamında yapılan testlerin ve son kontrollerin yazılım kalitesi üzerinde nasıl bir etki yarattığı, bu süreçlerin yazılım hatalarını azaltma ve kullanıcı deneyimini iyileştirme potansiyelleri incelenir. Prodüksiyon ortamının performansı, güvenliği ve kullanılabilirliği gibi unsurlar da değerlendirilir.
Staging’den Prodüksiyona Geçiş Sürecinde En İyi Uygulamalar Bu bölümde, yazılımın staging ortamından prodüksiyon ortamına sorunsuz bir geçiş yapabilmesi için izlenmesi gereken en iyi uygulamalar ve dikkat edilmesi gereken noktalar detaylandırılır. Yeni yazılım sürümlerinin veya güncellemelerinin dağıtımını planlamak ve uygulamak için kullanılan yöntemlerdir. Bu stratejiler, yazılımın kullanıcılarla buluşturulma sürecini optimize etmeyi ve olası sorunları minimize etmeyi amaçlar.